صفحه ٢١٦

خدا با آنان سخن نمى‌گويد و به آنان نظر (لطف) ندارد.
اين بالاترين و جانكاه ترين عذاب براى آنان است. گرچه ما اكنون درك نمى‌كنيم كه بى توجّهى خدا چقدر دردناك است، ولى در آخرت كه پرده ها كنار مى‌رود اهميّت اين مسأله روشن مى‌شود به طورى كه كفّار نيز آن را درك مى‌كنند.

ذكر خدا در همه حال
سخن را با رواياتى كه بيان مى‌دارد ذكر خدا در هر حال خوب است به پايان مى‌بريم. از آنجا كه انسان داراى جنبه مادى و حيوانى نيز هست، لذا به ناچار، گاهى بايد اعمالى انجام دهد كه مربوط به اين بعد انسان است، انسان ابتداءً تصور مى‌كند در اين حالات ذكر خدا خوشايند نيست، ولى خداوند مى‌فرمايد: در چنين حالاتى نيز خدا را از ياد نبريد. لذا به ما دستور داده شده كه در بعضى از اين حالات رو به قبله نباشيم.
دعاهاى متعددى كه از معصومين(عليهما السلام) براى بسيارى و شايد تمام حالات انسان نقل شده و اكثراً خود آن بزرگواران آنها را مى‌خواندند در همين راستا است كه بنده نبايد هيچ گاه از ياد خدا غافل باشد.
در حالات رسول اكرم(صلى الله عليه وآله) نقل شده:
«وَكانَ لا يَجْلِسُ وَلا يَقوُمُ اِلاّ عَلى ذِكْرِ اللهِ جَلَّ اِسْمُهُ» ؛(136)
به زمين نمى‌نشست و برنمى خاست مگر با ذكر خدا.