در روايات فراوانى آمده است كه بيم و اميد در دل مؤمن با هم مساوى است؛ نه خوف بر قلب او غالب مىشود، بگونه اى كه او را از رحمت الهى مأيوس سازد و نه اميد بر دلش غلبه پيدا مىكند، به طورى كه مغرور شود. امام صادق(عليه السلام) مىفرمايد:
«اِنَّهُ لَيْسَ مِنْ عَبْد مُؤمِن اِلاّ وَ فى قَلْبِهِ نوُرانِ: نُورُ خيفَة وَ نُورُ رَجاء؛ لَوْ وُزِنَ هذا لَمْ يَزِدْ عَلى هذا وَ لَوْ وُزِنَ هذا لَمْ يَزِدْ عَلى هذا» ؛(117)
در قلب هر مؤمنى دو نور وجود دارد: نور خوف و نور رجا. اگر هر يك از آنها وزن شود بر ديگرى فزونى ندارد.
و در روايت ديگرى نيز فرمود:
«نَجْوىَ العارِفينَ تَدُورُ عَلى ثَلاثَةِ اُصوُل: اَلْخَوُفِ وَالرَّجاءِ وَالْحُبِّ؛ فَالْخَوْفُ فَرْعُ الْعِلْمِ وَالرَّجاءُ فَرْعُ الْيَقينِ وَالْحُبُّ فَرْعُ الْمَعْرِفَةِ»(118)؛
نجواى عارفان بر پايه سه اصل است: خوف، رجا و محبّت؛ خوف نتيجه علم (كامل به خدا و صفات او) است و رجا ثمره يقين (به خدا) است و محبت محصول معرفت (و شناخت كامل) خداست.
ظهور كامل خوف و رجا در امام سجاد(عليه السلام)
امام سجاد(عليه السلام) در اين قسمت از دعاى «ابوحمزه» مىفرمايد:
«اِلهي لَو قَرَنْتَني بِالاَْصْفَادِ وَ مَنَعْتَني سَيْبَكَ مِنْ بَيْنِ الاَْشْهَادِ وَ دَلَلْتَ عَلى فَضَايِحي عُيُونَ الْعِبَادِ وَ اَمَرْتَ بي اِلَى النَّارِ وَ حُلْتَ بَيْني وَ بَيْنَ الاَبْرارِ مَا