همچنان كه ذكر گرديد، فايده و اثر اصلى دعا همان تكامل معنوى انسان در اثر بندگى و اعتراف به ذلّت در مقابل خداوند است؛ اما بر دعا اثرات فرعى و جنبى نيز مترتّب است كه به برخى از آنها اشاره مىشود:
ب ـ اثرات جنبى
1ـ شناخت خدا: عمده ترين دليل نيايش و دعا شناخت پروردگار است. اين معرفت ريشه همه سعادتها و موجب تمام اصلاحات است.
عده اى به حضور امام صادق(عليه السلام) رسيدند و عرض كردند كه چرا ما دعا مىكنيم ولى مستجاب نمىگردد؟ حضرت فرمودند: براى اينكه شما كسى را مىخوانيد كه او را نمىشناسيد.(21)
اسامى مبارك خداوند كه او را بدانها مىخوانيم(22) و مىستاييم همه سرشار از معانى متعدّد است و تكرار آنها فوايد بسيارى در بر دارد كه از جمله آن فوايد توجّه به معانى وصفى آنها و تكميل معرفت انسان نسبت به خداوند است.
وقتى اسامى پروردگار را از قبيل رحمان، رحيم، سميع، بصير، منعم، غفور و غيره بر زبان جارى مىكنيم، توجّه پيدا مىكنيم كه پروردگارى مهربان، شنوا، بينا و آمرزنده داريم و در نتيجه به رحمت و آمرزش او اميدوار مىشويم. دعا كننده با تدّبر و تعمّق در اين صفات، خود را مرتبط با خدايى مىبيند كه هيچ چيزى در برابر قدرت او مشكل نيست. اصلا