به گريه افتادند. سپس لحظه اى خاموش ماند تا مردم آرام گرفتند و خروش ها خوابيد، آنگاه سخنان خود را آغاز كرد. «1»
ابتدا يك تصوير كلّى از خطبه طرح مى كنيم و سپس مختصرى روى تك تك جملات حضرت با دقت بيشترى مى مانيم. لذا كلّ خطبه را شماره گذارى كرده ايم تا راحت تر بتوانيم آن را مورد بحث و توجّه قرار دهيم.
اين خطبه داراى فرازهاى متعدّد و ابعاد گوناگونى است كه تحليل و فهم آن نياز به معارف گسترده و فرصت طولانى دارد، به همين جهت به عزيزان توصيه مى كنيم كه روى فهم اين خطبه وقت بيشترى بگذارند و به عرايض محدود بنده اكتفا نكنند.
شما در نظر بگيريد انسان بزرگى مثل حضرت صديقه طاهره عليهاالسلام به ظاهر رفته است تا به جريانى اعتراض كند كه مى خواهد تداوم نظام اسلامى را مختل كند، تا مخاطبانش متذكّر شوند كه با پيدا شدن ماهيت اين جريان چه فاجعه بزرگى به وجود آمده است، ولى مى بينيد فضاى خطبه در چنين اعتراضى خلاصه نمى شود، و حضرت نظر خود را فقط به بُعد سياسى و اجرايى قضيه محدود نكرده، بلكه تمام ابعاد و جهت هاى فاجعه- به خصوص ابعاد معنوى- را مورد توجّه قرار داده است و افق هاى دورِ مسئله را مى بيند و نشان مى دهد، يعنى به ما مى آموزد كه در موضع اعتراض نيز چگونه باشيم.