صفحه ٢١٨

حاكميت بر نفس اماره ديگر راحت شدم، رستگار شدم از اين كه يك لحظه بر من حاكم نشد، شصت سال او را زير منگنه ى حاكميت دستورات الهى نگه داشتم. شما در افطار خوشحاليد از اين كه نفس اماره نتوانست در طول روز مقاومت شما را بشكند، خوشحاليد كه نگذاشتيد نفس امّاره دهان، چشم، گوش و قلب شما را تسخير كند و خوشحالى بعدى از آن جهت است كه خود را از حجاب هاى ظلمانى و نورانى عبور داديد و به رؤيت حق نايل شديد. حضرت آيت الله جوادى «حفظه الله تعالى» در شرح مناجات شعبانيه فرمودند: اين كه تقاضا مى كنيد: «إِلَهِي هَبْ لِي كَمَالَ الانْقِطَاعِ إِلَيْكَ وَ أَنِرْ أَبْصَارَ قُلُوبِنَا بِضِيَاءِ نَظَرِهَا إِلَيْكَ حَتَّى تَخْرِقَ أَبْصَارُ الْقُلُوبِ حُجُبَ النُّورِ» خدايا! نهايت انقطاع به سوى خود را به من ببخش تا آن جايى كه حجاب هاى نورى نيز پاره شود. به اين معنى است كه حجاب هاى نورى، مثل عقل در ميان نباشد، چون عقل، ما را تا نزديك دريا جلو مى برد از آن جا به بعد جاى عقل نيست، دل بايد به صحنه بيايد، روزه از انديشه، يعنى دل بدون انديشيدن، به حضرت حق نظر كند. امام صادق (ع) در رابطه با ذكر «الله اكبر» مى فرمايند به آن معنا است كه خداوند «أَكْبَرُ مِنْ أَنْ يُوصَف» «1» بالاتر از آن است كه وصف شود. چون اگر معنى «الله اكبر» آن باشد كه خدا بزرگ تر است، لازم مى آيد چيزهاى ديگرى هم باشند و خدا از آن ها بزرگ تر است. عقل از واژه ى بزرگ تر غير از اين نمى فهمد كه نسبت به بقيه چيزها بزرگ تر است ولى دل از نسبت و