صفحه ٢٠٤

باشند نه تنها انسان بايد با تغيير ساحتِ خود به آن ها نظر كند، بلكه بايد بتواند از غلبه ى حجابِ بدن آزاد شود و روزه چنين كارى را به عهده دارد. در ابتداى دعاى فوق العاده عظيم ابوحمزه ى ثمالى به خدا عرض مى كنيد: «بِكَ عَرَفتُكَ» به تو، تو را شناختم. يعنى به خدا خطاب مى كنيد در اين رؤيت براى شناخت تو غير از پيدايى خودت چيز ديگرى در ميان نيست.
وقتى اصطلاح رؤيت را براى حقايق مجرد به كار مى بريم ابتدا بايد معناى اين رؤيت مشخص شود كه مثل رؤيتِ در و ديوار نيست، تا معلوم شود چگونه روزه ما را به رؤيت خدا مى رساند. من نمى دانم آيات روزه با جان پيامبر (ص) چكار كرده است، ولى اين آيات مژده ى بزرگى است به كسانى كه آيات روزه را مى خوانند و از درون آن آيات با اين آيه روبه رو مى شوند كه خداوند مى فرمايد: «وَإِذَا سَأَلَكَ عِبَادِي عَنِّي فَإِنِّي قَرِيبٌ أُجِيبُ دَعْوَةَ الدَّاعِ إِذَا دَعَانِ فَلْيَسْتَجِيبُواْ لِي وَلْيُؤْمِنُواْ بِي لَعَلَّهُمْ يَرْشُدُونَ» «1»  و هرگاه بندگان من از تو در باره ى من بپرسند من نزديكم و دعاى دعاكننده را به هنگامى كه مرا بخواند، اجابت مى كنم، پس مرا اجابت كنند و به من ايمان آورند، اميد است كه به حقيقت راه يابند. اين آيه خبر مى دهد كه از طريق روزه، معبودِ انسان «از علم به عين و از گوش به آغوش» خواهد آمد. قبل از اين حالت انسان خدا را به علم حصولى و مفهومى مى شناخت ولى حالا به جايى رسيده كه خدا از علم به عين آمده و علم اليقين به عين اليقين تبديل شده است. قبلًا براى انسان خبرى از خدا در عالم بود، حالا حضور او را احساس مى كند و سراسر عالم را آينه ى وجود او مى يابد، بدون آن كه