معارف بوک

ولى به هر حال مراد از آن كوچك ترين واحد وزن است.
در روايات مى خوانيم: مرد عربى وارد مسجد پيامبر اكرم شد و گفت: «علمنى بما علمك الله» از آنچه خدا به تو ياد داده مرا ياد بده! حضرت شخصى را مأمور آموزش قرآن به او كردند.
معلم براى او سوره إِذا زُلْزِلَتِ ... را خواند، همين كه به آيه فَمَنْ يَعْمَلْ مِثْقالَ ... رسيد، مرد عرب گفت: «كفانى» مرا بس است و سپس رفت. پيامبر فرمود: «رجع فقيها» «1»
در سوره لقمان نيز، لقمان به فرزندش مى فرمايد: اگر به اندازه وزن خردلى عمل نيك يا بد داشته باشى، در دل سنگ يا در اوج آسمان يا در زمين باشد، خداوند در قيامت براى حساب مى آورد. «يا بُنَيَّ إِنَّها إِنْ تَكُ مِثْقالَ حَبَّةٍ مِنْ خَرْدَلٍ فَتَكُنْ فِي صَخْرَةٍ أَوْ فِي السَّماواتِ أَوْ فِي الْأَرْضِ يَأْتِ بِهَا اللَّهُ» «2»
گواهى و شهادت زمين در قيامت، بيانگر آن است كه در همين حال، زمين آگاهانه كارهاى ما را درك مى كند و در آن روز با فرمان و وحى الهى بازگو مى كند.
جناب آقاى حسان در ديوان خود، آيات سوره زلزال را اين گونه به نظم در آورده است:

         اين زمين در آن زمان پر بلا             ناگهان چون زلزلت زلزالها
             از درونش اخرجت اثقالها             با تعجب قال الانسان مالها
             مردگان خيزند بر پا كلّهم             تا همه مردم يروا اعمالهم 
             هر كه آرد ذرّةً خيراً يره             يا كه آرد ذرّةً شرّاً يره 
             آن زمان خورشيد تابان كوّرت             كوههاى سخت و سنگين سُيّرت 
             آبها در كام دريا سجّرت             آتش دوزخ به شدت سعّرت 
             چون در آن هنگام جنّت ازلفت             خود بداند هركسى ما احضرت 

اضافه شدن زلزله به زمين «زلزالها» هم رمز عظمت زلزله است و هم رمز گستردگى آن در تمام زمين. در اولين آيه سوره حج نيز عظمت اين زلزله مطرح شده است: «إِنَّ زَلْزَلَةَ السَّاعَةِ شَيْ ءٌ عَظِيمٌ» در خطبه 157 نهج البلاغه نيز مى خوانيم: «عباد الله احذروا يوما تفحص فيه الاعمال و يكثر فيه الزلزال و تشيب فيه الاطفال» بندگان خدا! بترسيد از روزى كه در آن، تمام اعمال بررسى شود، زلزله ها زياد مى شود و كودكان (به خاطر طولانى بودن يا سختى آن روز) پير مى شوند.