5- غريزه حبّ ذات، بالاترين غرايز است. لَوْ يَفْتَدِي ... مَنْ فِي الْأَرْضِ جَمِيعاً ثُمَّ يُنْجِيهِ
6- آتش دوزخ شعور دارد و مجرم شناس است. «تَدْعُوا مَنْ أَدْبَرَ وَ تَوَلَّى»
سوره المعارج، آيه 23- 19
إِنَّ الْإِنْسانَ خُلِقَ هَلُوعاً «19» إِذا مَسَّهُ الشَّرُّ جَزُوعاً «20» وَ إِذا مَسَّهُ الْخَيْرُ مَنُوعاً «21» إِلَّا الْمُصَلِّينَ «22» الَّذِينَ هُمْ عَلى صَلاتِهِمْ دائِمُونَ «23»
همانا انسان، بى تاب و حريص آفريده شده است. هرگاه بدى به او رسد، نالان است. و هرگاه خيرى به او رسد، بخيل است. مگر نمازگزاران. آنان كه بر نمازشان مداومت دارند.
نكته ها:
«هلوع» به معناى انسان بى صبر و حريص است.
سؤال: خداوند در برخى آيات، آفرينش انسان را بهترين: «خَلَقْنَا الْإِنْسانَ فِي أَحْسَنِ تَقْوِيمٍ» «1» و خود را بهترين خالق برشمرده است: «أَحْسَنُ الْخالِقِينَ» «2»* امّا در اين آيات، تصريح شده كه انسان، حريص و بخيل آفريده شده است. اين دو چگونه با يكديگر قابل جمع است؟
پاسخ: در آفرينش انسان، امور متضادّ قرار داده شده و اين رمز تكامل است. نفس، انسان را به بدى سوق مى دهد: «إِنَّ النَّفْسَ لَأَمَّارَةٌ بِالسُّوءِ» «3» ولى عقل، انسان را از آن باز مى دارد:
«نَهَى النَّفْسَ عَنِ الْهَوى » «4» و رشد انسان در انتخاب ميان اين تقابل هاست كه به تربيت و تزكيه انسان مى انجامد.
بر اساس روايات، بهترين عمل آن است كه تداوم داشته باشد. «5» «الَّذِينَ هُمْ عَلى صَلاتِهِمْ دائِمُونَ»