صفحه ٢٧٠

خدايا اين همه درد براى يك قطعه استخوان است پس عذاب آخرت چه خواهد بود؟ سپس اين آيات را تلاوت فرمود: «1» «إِنَّ لَدَيْنا أَنْكالًا وَ جَحِيماً وَ طَعاماً ذا غُصَّةٍ وَ عَذاباً أَلِيماً»
 «كثيب» به معناى تل شن و «مهيل» به معناى شن روان است.
اعراض و كناره گيرى از مخالفان، به معناى متاركه دائمى و دست برداشتن از هدف نيست، بلكه نوعى تاكتيك موقت در مراحل تبليغ است. چنانكه در سوره نساء مى خوانيم:
 «فَأَعْرِضْ عَنْهُمْ وَ عِظْهُمْ» «2»
تهديد در اين آيه، ممكن است ناظر به شكست مشركان در نبرد با مؤمنان باشد و يا عذاب الهى در آخرت. «ذَرْنِي وَ الْمُكَذِّبِينَ»
پيام ها:
1- ياد خدا، بريدن از ديگران و توكّل بر خدا، زمينه صبر در برابر ناملايمات است. وَ اذْكُرِ ... وَ تَبَتَّلْ ... فَاتَّخِذْهُ وَكِيلًا وَ اصْبِرْ
2- صبر و سعه صدر، از شرائط مهم رهبرى است. «وَ اصْبِرْ عَلى  ما يَقُولُونَ»
3- رهبر بايد انتظار هر نوع زخم زبان و اتهامات ناروا را داشته باشد. «وَ اصْبِرْ عَلى  ما يَقُولُونَ»
4- گاهى لازم است كه رهبر جامعه اسلامى افراد يا گروه هايى را بايكوت كند و از آنها كناره بگيرد. وَ اهْجُرْهُمْ ...
5- ابتدا بايد صبر كرد و سپس كناره گيرى نمود. صبر، مقدم بر هجر است. وَ اصْبِرْ ... و اهجر
6- كسى كه خداوند را به عنوان وكيل خود برگزيد، به راحتى مى تواند از ديگران كناره گيرى كند. فَاتَّخِذْهُ وَكِيلًا ... وَ اهْجُرْهُمْ ...
7- كنار زدن مخالفان، بايد به شكلى زيبا و در شأن رهبر جامعه اسلامى باشد. «هَجْراً جَمِيلًا»