است، از راه حرام و معصيت خدا تأمين گردد، چگونه انسان مى تواند به خدا تقرب جويد. سخن كه به اينجا مى رسد، پيامبر سؤال مى كند:
«يا رَبِّ وَ ما اَوَّلُ الْعِبادَةِ؟ قالَ: اَوَّلُ الْعِبادَةِ الصَّمْتُ وَ الصَّوْمُ.»
پروردگارا، شروع و آغاز عبادت به چيست؟ خداوند مى فرمايد آغاز و شروع عبادت به سكوت و روزه است.
اگر مى خواهيد در راه بندگى خدا قدم برداريد و راهى را پيش گيريد كه سرانجام آن، قرب الهى و جوار خدا و مقام عالى انسان است، بايد از سكوت و روزه دارى آغاز كنيد و اين دو، اولين قدم در راه عبادت و بندگى خدا و تكامل انسان است. تا مادامى كه زبان آزاد است و انسان از گفتن هر چيزى باكى ندارد، به جايى نمى رسد و نيز اگر شكمش را آزاد بگذارد، به مانند حيوانى است كه تنها به علف مى انديشد.
حكمت، معرفت و يقين ره آورد روزه
«قالَ: يا رَبِّ؛ وَ ما ميراثُ الصَّوْمِ؟ قالَ: الصَّوْمُ يُورِثُ الْحِكْمَةَ وَ الْحِكْمَةُ تُورِثُ الْمَعْرِفَةَ وَ الْمَعْرِفَةُ تُورِثُ الْيَقينَ»
پيامبر عرض كرد: خداوندا؛ ميراث و ره آورد روزه چيست؟ خدا فرمود: ميراث روزه، حكمت است و ميراث حكمت، معرفت و ميراث معرفت، يقين است.
بيان خداوند در اين حديث بر گرفته از بهترين روش تربيتى است كه وقتى مى خواهند كسى را به تهذيب اخلاق و انجام كارهاى خوب وادارند، ثمرات و منافع آن كار را بر مى شمارند و الا صرف دستور به انجام كار، انگيزه قوى بر انجام آنرا در انسان پديد نمى آورد و آن انگيزه وقتى پديد مى آيد كه فايده و منافع آن كار مشخص گردد.
در واقع روزه گرفتن برنامه اى است، جهت تنظيم تغذيه كه انسان در شبانه روز دومرتبه غذا بخورد؛ هنگام سحر و اول شب. البته اين از جهت تأمين نياز بدن و تنظيمفعاليت معده است، چراكه بدن به آن مقدار غذايى كه ما مى خوريم احتياج ندارد و بهكمتر از آن نيازش بر طرف مى شود. انسان بايد براى تغذيه برنامه اى تنظيم كند كه بدن