اهميت مبارزه با نفس امّاره
«يَمُوتُ النّاسُ مَرَّةً وَ يَمُوتُ اَحَدُهُمْ فى كُلِّ يَوْم سَبْعينَ مَرَّةً مِنْ مُجاهَدَةِ اَنْفُسِهِمْ وَ مُخالَفَةِ هَوائِهِمْ وَالشَّيْطانِ الَّذى يَجْرى فى عُرُوقِهِم»
بيستمين ويژگى: مردم در عمرشان يك بار مى ميرند، ولى اهل آخرت، در اثر مبارزه با نفس و مخالفت با هوى و هوس و مجاهده با شيطانى كه در درون آنهاست، روزى هفتاد بار مى ميرند.
يعنى مخالفت با هواهاى نفسانى به قدرى دشوار است كه زحمت و رنج آن بيش از رنج تحمل مرگ است. اگر رنج مخالفت با نفس را با رنج تحمل مرگ مقايسه كنيم، پى مى بريم كه اهل آخرت در روز هفتاد برابر زحمت و رنجى را كه هنگام مرگ بر انسان پيش مى آيد، تحمل مى كنند. آن قدر انگيزه آنان براى اطاعت خدا و مخالفت با هواى نفس قوى است كه در مقابل هيجانات شديد و گرايشهاى قوى نفس و وسوسه هاى شيطانى با تمام وجود مقاومت مى كنند و دل از خدا نمى كنند، گويى هر روز هفتاد بار خود را به مرگ وا مى دارند؛ ولى دل به شيطان نمى دهند! حاضرند روزانه هفتاد بار جان بكنند ولى دل به دنيا و هواهاى نفسانى و شيطان نسپارند. (اين جمله از حديث معراج، در واقع، اشاره دارد به اهميت مبارزه با نفس و مخالفت با هواهاى نفسانى، اما اينكه انسان تا چه حد بايد خود را جهت تحمل مشقتهاى ناشى از مبارزه با نفس آماده سازد، در ويژگى بعدى ذكر شده است).
تعبير «الشَّيْطانِ الَّذى يَجْرى فى عُرُوقِهِم» يك تعبير كنايى است، در زبان فارسى نيز مى گوييم: «شيطان در رگ و پوستش رفته است»، يعنى شيطان آن قدر به انسان نزديك است و در وسوسه كردن مهارت دارد كه گويى در درون رگهاى انسان جاى گرفته است و با خون در تمامى اعضا و اندام او جريان پيدا مى كند.
اولياى خدا و محو گشتن در جمال ربوبى
«وَلَوْ تَحَرَّكَتْ ريحٌ لَزَعْزَعَتْهُمْ وَ اِنْ قامُوا بَيْنَ يَدَىَّ كَأَنَّهُمْ بُنْيانٌ مَرْصُوص»
بيست و يكمين ويژگى: آن قدر ضعيف و لاغرند كه اگر بادى بوزد آنها را تكان مى دهد، اما