صفحه ٥٤٣

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ 
به نام خداوند بخشنده مهربان 

سوره القدر، آيه 1

إِنَّا أَنْزَلْناهُ فِي لَيْلَةِ الْقَدْرِ «1»
همانا ما قرآن را در شب قدر نازل كرديم.

نكته ها:
خداوند، امور عالم را از طريق فرشتگان و با واسطه آنان به انجام مى رساند. لذا در بسيارى از آيات قرآن، فعل ها و ضميرهاى مربوط به خداوند به صورت جمع آمده است. چنانكه در آغاز اين سوره مى فرمايد: «إِنَّا أَنْزَلْناهُ» ما قرآن را نازل كرديم.
بر اساس نظر مفسّران، «1» قرآن دو بار نازل شده است. يكبار به صورت يكپارچه در شب قدر كه اين سوره به آن اشاره دارد و بار ديگر به صورت تدريجى در مدت بيست و سه سال دوره رسالت پيامبر. تعبيرات قرآن نيز درباره نزول اين كتاب آسمانى دو گونه است. برخى با واژه «انزلنا» از ريشه انزال به معناى نزول دفعى آمده و برخى ديگر با واژه «نزلنا» از ريشه تنزيل به معناى نزول تدريجى آمده است.
از انضمام آيه «إِنَّا أَنْزَلْناهُ فِي لَيْلَةِ الْقَدْرِ» با آيه «شَهْرُ رَمَضانَ الَّذِي أُنْزِلَ فِيهِ الْقُرْآنُ» «2» معلوم مى شود كه شب قدر در ماه رمضان است، امّا اينكه كدام يك از شب هاى ماه رمضان است، در قرآن چيزى بر آن دلالت ندارد و در روايات نيز به صورت مردّد ميان يكى از سه شب آمده است. چنانكه از امام صادق عليه السلام در مورد شب قدر پرسيدند: آن حضرت فرمود: در