صفحه ٥٠

هركس نزد خدا به اندازه رتبه خدا نزد وى است. همانا برترين اعمال شما نزد مالك شما و پاكيزه ترين آن‌ها و مؤثرترين آن‌ها در بالا بردن درجات شما و بهترين چيزى كه خورشيد بر آن طلوع كرده است ذكر خداوند متعال است. زيرا كه خداوند از خويش خبر داد و فرمود: من هم نشين كسى هستم كه مرا ياد كند.
بى شك طبيعت دنيا غفلت زا است و نفس ارتباط با امور مادى و اشتغال به مسايل دنيايى موجب گرايش به عالم فانى و روى گردانى از عالم باقى است. كسب و كار، صنعت گرى، خوردن، خوابيدن سخن گفتن با ديگران و حتى مطالعه و تحصيل علم، همه عامل توجه به خويش و ماديات و غفلت از ياد خدا هستند. اين امر ضرورت و اهميت ذكر را دو چندان مى‌كند. در تأييد اين كه نفس دنيا و امور مادى كم و بيش انسان را از ياد خدا غافل مى گرداند، مى‌توان به اين روايت امام صادق(عليه السلام) استناد كه حضرت مى‌فرمايند: پيامبر(صلى الله عليه وآله) بدون آن كه ـ نعوذ بالله ـ مرتكب گناهى شده باشد روزى هفتاد بار استغفار مى‌كرد.(44) استغفار از آن رو است كه وقتى دل انسان به عوامل مادى مشغول گشت زمينه محروم گشتن آن از حيات معنوى فراهم مى گردد. چون آنچه باعث حيات دل انسان و بقاى آن مى‌شود و به تعبير ديگر، غذاى روح و دل انسان است، ياد و ذكر خداوند است. بر اين اساس، خداوند متعال در مناجات با حضرت موسى(عليه السلام) فرمود: «اى موسى در هيچ حال مرا فراموش نكن، چون غفلت و فراموش كردن من قلب را مى‌ميراند.»(45)