اهميت محاسبه نفس
از جمله ويژگى هايى كه حضرت براى اهل ذكر بر مى‌شمارند، محاسبه نفس و بررسى رفتار خويش است. به همين مناسبت جا دارد در اين جا به بحث محاسبه نفس و اهميت و ضرورت آن اشاره اى داشته باشيم.
ضرورت و اهميت محاسبه نفس بر كسى پنهان نيست و نگاهى اجمالى به آيات و روايات فراوانى كه در اين زمينه وارد شده، ضرورت و جايگاه حياتى آن را براى ما آشكار مى‌سازد. علماى اخلاق نيز اكيداً سفارش كرده اند كه انسان در پايان هر روز به بررسى و محاسبه رفتار خويش بپردازد و بنگرد به وظايف الهى و واجباتى كه بر عهده او بوده عمل كرده يا نه. اگر پس از بررسى پى برد كه به وظايف خويش عمل كرده است و رفتارش بر طبق موازين شرع بوده است، خداوند را سپاس گويد كه توفيق انجام وظايف را به او عنايت كرده است و سعى كند در روزهاى بعد همان مسير سالم و صحيح را ادامه دهد؛ اما اگر به وظايف الهى خويش عمل نكرده، يا آن‌ها را ناقص انجام داده و به لغزش و انحراف آلوده گرديده است، سعى كند با انجام اعمال نيك و مستحبات، به خصوص نمازهاى نافله، كاستى ها را جبران كند و در برابر ترك وظايف الهى و انجام معصيت خداوند، خويشتن را سرزنش كرده استغفار نمايد تا خداوند از گناهانش در گذرد.
درباره اهميت محاسبه نفس امام كاظم(عليه السلام) مى‌فرمايند:
لَيْسَ مِنَّا مَنْ لَم يُحاسِبْ نَفسَهُ فِى كُلِّ يَوْم فَإِنْ عَمِلَ حَسَناً اسْتَزادَ اللّهَ وَ إِنْ عَمِلَ سَيِّئاً اسْتَغْفَرَ اللّهَ مِنْهُ و تابَ إِلَيْهِ؛(131) از ما نيست كسى كه هر روز