صفحه ١٠٢

البته در آغاز براى ما دشوار است كه وقت زيادى را براى نافله شب و مناجات شبانه اختصاص دهيم. از اين رو بايد با اهتمام و جديت، حركتى مستمر و طولانى در پيش گيريم تا به مرحله اى برسيم كه چنان نماز شب و سجده هاى طولانى براى ما لذت بخش گردد كه اگر ساعت ها بدان اختصاص دهيم باز هم احساس خستگى و كسالت نكنيم و نشاط و شادابى خويش را از دست ندهيم. چنان كه در امور دنيوى نيز انسان به يكباره به مقصد نمى‌رسد و نياز به تمرين و تلاش و حركت دارد.
در هر صورت، سعى كنيم در هر مرحله اى كه هستيم هر مقدار كه از ما ساخته است انجام دهيم. اگر نمى‌توانيم يك ساعت به مناجات و نافله شب بپردازيم، ده دقيقه از نيمه شب را به آن اختصاص دهيم اگر موفق نمى‌شويم نماز شب را در وقت اداء بخوانيم، سعى كنيم بعد از نماز صبح آن را قضا كنيم. حتى مى‌توانيم در حال حركت و راه رفتن نافله شب را قضا كنيم. در آغاز نبايد انتظار داشته باشيم كه حالت توجه و حضور قلبى كه اولياى خدا به هنگام ذكر خداوند دارند از ما ساخته باشد؛ و نبايد به اين بهانه كه حالت توجه و اقبال قلب در ما نيست، از انجام آنچه كه از ما ساخته است نيز خوددارى كنيم؛ چه اين كه بين ما و آن‌ها فرسنگ ها فاصله است. تفاوت ذكر «اللّه اكبر»ى كه امير مؤمنان(عليه السلام) مى گويد با ذكرى كه ما مى گوييم از زمين تا آسمان است. ما اگر ساليان زيادى تلاش و تمرين كنيم و حركتى طولانى و مستمر در راه تعالى و رسيدن به مقامات متعالى ذكر طى كنيم و در ميانه راه توقف و عقب گرد هم نداشته باشيم، ممكن است اندكى به مقام ذكر آن حضرت نزديك شويم. حال اگر در بين راه توقف كنيم و عقب گرد داشته باشيم و امروزمان بدتر از ديروز و امسالمان