صفحه ٩٨

مى‌كند و با او انس مى يابد و پى مى‌برد كه انس با خدا چه لذتى دارد. گاه اين انس تا بدان جا مى‌رسد كه به جز مواردى كه خداوند فرمان داده كه به سراغ انجام وظايف خود برود و به امور روزمره زندگى بپردازد، حاضر نيست از انس با محبوب و گفتگوى با او دل بكند.
با اين كه قرآن معمولاً در صدد بيان اصول و كليات است و وارد بيان جزئيات و تفاصيل برنامه ها نمى‌شود و بيان آن‌ها را به عهده پيامبر(صلى الله عليه وآله)نهاده است،(104) اما وقتى كه به مسأله عبادت و راز و نياز با خداوند مى‌رسد، به جزئيات نيز اشاره مى‌كند و روى آن‌ها تأكيد دارد. قرآن در جايى مى‌فرمايد:
وَ سَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّكَ حِينَ تَقُومُ. وَ مِنَ اللَّيْلِ فَسَبِّحْهُ وَ إِدْبارَ النُّجُومِ؛(105) و هنگامى‌كه برمى‌خيزى پروردگارت را تسبيح و حمد گوى، و [نيز]پاره اى از شب و در فروشدن ستارگان تسبيح گوىِ او باش.
در جاى ديگر مى‌فرمايد:
وَ اذْكُرِ اسْمَ رَبِّكَ بُكْرَةً وَ أَصِيلاً. وَ مِنَ اللَّيْلِ فَاسْجُدْ لَهُ وَ سَبِّحْهُ لَيْلاً طَوِيلاً؛(106) و نام پروردگارت را بامدادان و شامگاهان ياد كن، و بخشى از شب را در برابر او سجده كن و شب[هاى] دراز، او را به پاكى بستاى.
ما نبايد اين مسأله را ساده بگيريم و با بى تفاوتى از كنار آن بگذريم. قرآن كه در اين مورد به بيان وقت و زمان و تأكيد بر نوع عبادت مانند تسبيح و سجده پرداخته است به جهت نقش سازنده و اثر عميق و اساسى