صفحه ٥٣

مى‌دانم». از اين رو اگر كسى به عكس رفتار كند و در عمل، همه چيز را بر خدا مقدّم بدارد، گفتن «الله اكبر» نتيجه اى در كمال و ترقى روح او نخواهد داشت.
4. درك مقام خداوند و عظمت بى انتهاى او و نيز رعايت ادب حضور ايجاب مى‌كند كه بنده از خدا جز او نخواهد و در اين صورت است كه ذكر و عبادت در زمره عبادت و ذكر احرار و احباب قرار مى گيرد و حاكى از معرفت و همتى بلند است. دون همّتانند كه در محضر محبوب، اغيار را از او مى‌طلبند! از او چيزى را مى‌خواهند كه در مقايسه با مقام معشوق، ذره اى بسيار ناچيز به شمار مى‌آيد. آنان به جهت بيگانه و بى خبر بودن از محبوب و معشوق واقعى، ذره را مى‌نگرند، اما بربى كرانه عظمت و جلال پروردگار خويش چشم مى پوشند. با نگاهى به دعاى سحر امام باقر(عليه السلام)مى‌توان گوشه هايى از عظمت مقام «ذكر احرار» را دريافت:
أَللّهُمَّ إِنّى أَسْئَلُكَ مِنْ بِهائِكَ بِاَبهاهُ وَ كُلُّ بَهائِكَ بَهِىٌّ أَللّهُمَّ إِنّى أَسْئَلُكَ بِبَهائِكَ كُلِّهِ أَللّهمَّ إِنّى أَسْئَلُكَ مِنْ جِمالِكَ بِأَجْمَلِهِ وَ كُلُّ جِمالِكَ جَميلٌ...؛ خدايا، من از تو درخواست مى‌كنم به حق نورانى ترين مراتب نورت كه تمام مراتب آن نورانى است. خدايا، از تو درخواست مى‌كنم به حق تمام مراتب نورانيتت. خدايا، از تو درخواست مى‌كنم به حق نيكوترين مراتب جمالت كه تمام مراتب جمالت نيكو است.
در سراسر اين دعا سخن از بهاء، جمال، جلال، عظمت، نور، رحمت، علم، شرف و مانند آن‌ها است و حرفى از قصر و باغ و حور و غلمان نيست. از زاويه چنين نگرشى، اگر بهشت زيبا است، بهشت آفرين زيباتر است.
5. ذكر خداوند بايد عامل به فعليت رساندن استعدادهاى روح انسان و