صفحه ١٠٧

2- مراعات حقوق دیگران
 برخى از این شرایط، به رعایت حقوق دیگران مربوط مى شود. اینكه لباس و مكان نمازگزار، حلال و مباح باشد، براى رعایت حق حكومت اسلامى (در خمس) و حق محرومان جامعه (در زكات) و سایر مردم است. حتّى نماز در كنار جاده ها و در خیابان ها اگر سبب مزاحمت براى عابران باشد، حرام است.(219)
 آنچه معتبر است، رضایت قلبى صاحبان حق است، اگر در ظاهر بگویند راضى هستیم ولى بدانیم كه رضایت ندارند، نماز و تصرف، باطل و حرام است. بر عكس اگر در ظاهر اظهار عدم رضایت كند ولى بدانیم كه قلباً راضى است، نماز صحیح است.
 
 3- رعایت اولویت ها
 در كنار شرایط اصلى، یكسرى نكات مستحب هم وجود دارد كه بیانگر توجّه اسلام به اولویّت هاست. مثلاً گرچه در شرایط عادى و غیر اضطرارى، مكان نمازگزار، باید مباح، بى حركت، مسطّح و پاك باشد، ولى نماز در بعضى جاها مورد تأكید بیشتر است، مانند مسجد. كه در این باره در آینده بحث خواهیم كرد.

 قبله
نماز، رو به كعبه مقدس برگزار مى شود. جهتى كه به آن رو مى كنیم و به نیایش خداوند مى پردازیم، «قبله» نام دارد. گرچه به هر سو كه