معارف بوک

دشمن» اگر هنگام سفر به یکى از دوستانت برخوردى و متوقّف شدید، سواره به احوال پرسى و گفتگو نپردازید، بلکه پیاده شوید. مگر در میدان جنگ، که امکان پیاده شدن نیست.
5. «وَ لا یَحملُها فَوقَ طاقَتِها؛ بیش از توانش بر او بار نکند».
6. «وَ لا یُکَلِّفُها مِنَ المَشىِ اِلّا ما تُطیقُ؛ به اندازه توانایى اش از او سوارى بگیرد».(1)
نتیجه این که مسأله حق و حقوق بسیار گسترده است. اگر من حق دارم از حیوان استفاده کنم، او نیز حقوقى بر من دارد.
فراموش نکنید که پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) این دستورات را زمانى صادر کرد که حقّ، حتّى در جامعه انسانى معنا نداشت و قتل و غارت وتجاوز به حقوق دیگران امرى رایج و عادى بود. دختران را به راحتى زنده به گور کرده،(2) و پسران را در پاى بت ها قربانى مى کردند.(3) آرى، انسان ها حقّى نداشتند، تا چه برسد به حیوانات! ولذا بیان چنین روایاتى در چنان زمان و مکانى، نوعى معجزه محسوب مى شود.
خلاصه این که حق در اسلام اهمیّت فوق العاده اى دارد. امام سجّاد (علیه السلام) حق هر کس بر دیگرى را در کتاب ارزشمند رساله