صفحه ٢٢٣

رسند، کمترین اهانتى به آن ها روا مدار و بر آن ها فریاد مزن! و گفتار لطیف و سنجیده و بزرگوارانه به آن ها بگو * و بال هاى تواضع خویش را از سر محبّت و لطف، دربرابر آنان فرود آر و بگو : «پروردگارا! همان گونه که آن ها مرا در کوچکى تربیت کردند، مشمول رحمتشان قرار ده!».
در این آیه شریفه به شش برنامه در مورد والدین توصیه شده است:

1. نیکى به پدر و مادر
(وَقَضَى رَبُّکَ أَلاَّ تَعْبُدُوا اِلاَّ اِیَّاهُ وَبِالْوَالِدَیْنِ اِحْسَانًا) خداوند متعال در ابتدا لزوم رعایت توحید و یکتاپرستى را مطرح مى کند، که مهم ترین دستور اسلامى است. سپس بلافاصله مسأله احسان به پدر و مادر را توصیه مى کند، که نشانگر اهمیّت فوق العاده نیکى به والدین است. با توجّه به اطلاق کلمه «احسانا» و بدون قید و شرط بودن آن، تمام انواع احسان از قبیل احسان مالى، عاطفى، و بدنى را شامل مى شود.

2. پرهیز از کمترین اهانت
(اِمَّا یَبْلُغَنَّ عِنْدَکَ الْکِبَرَ أَحَدُهُمَا أَوْ کِلاهُمَا فَلا تَقُلْ لَهُمَا أُفٍّ) اگر پدر ومادر، یا یکى از آن ها کهنسال و کم حوصله شد و بداخلاقى کرد،