صفحه ٢٠

شاخه هاى اخلاق خصوصى
همان گونه که در گذشته گفته شد، اخلاق خصوصى چهارده شاخه دارد:
1. اخلاق در خانواده؛ که دامنه وسیعى دارد.
2. اخلاق در مدارس و دانشگاه ها و حوزه ها؛ ارتباط بین اساتید وشاگردان.
3. اخلاق در بازار و محلّ کسب و کار؛ مشترى و فروشنده باید یک سلسله مسائل اخلاقى را مراعات کنند. این مسائل در روایات ما به صورت گسترده منعکس شده است(1) و معمولاً علماى گذشته در کتب اخلاقى به سراغ این مباحث نرفته، یا کمتر رفته اند.
4. اخلاق در سفر؛ در طول سفر با همراهان و همسفران چگونه باید رفتار کرد؟ این شاخه از اخلاق خصوصى نیز شامل بحث هاى دامنه دارى است.
5. اخلاق مربوط به دوستان؛ این که انسان با چه کسانى طرح دوستى و رفاقت بریزد؟ بسیار مهم است. مرحوم شیخ انصارى در کتاب مکاسب حدیثى را نقل کرده که مى گوید مؤمن بر مؤمن سى حق دارد.(2) این روایت نشان مى دهد که این صفات باید در روابط بین دو دوست رعایت شود.