معارف بوک

4. حیاء در کلمات علماى اخلاق
درمورد تعریف حیاء، بزرگان علم اخلاق تعبیراتى دارند، که گرچه در ظاهر متفاوت است، امّا همه به یک ریشه بازمى گردد. به سه نمونه آن توجّه فرمایید:

الف) تعریف نویسنده کشف الغطاء
مرحوم محمّد حسن قزوینى، از علماى علم اخلاق در این مورد چنین مى گوید: «الحیا... انقباض النفس و انزجاره عن ارتکاب القبیح العرفى او العقلى او الشرعى و هو ... من فضائل الملکات و من شرائف الصفات، و ما بعث الله نبیا الا حییاً؛ حیاء انقباض نفس و انزجار آن از انجام کارهایى است که عرفاً و عقلاً و شرعاً زشت محسوب مى شود، و از فضائل اخلاقى و از شریف ترین صفات پسندیده به شمار مى رود، و تمام پیامبران الهى باحیاء بوده اند».(1)
قبیح عقلى مانند این که کسى و کتاب ها و آثار دیگران را به نام خود چاپ کند، که این کار طبق نظر کسانى که آن را حرام نمى دانند، قبیح عقلى محسوب مى شود. البته ما معتقد به حرمت شرعى آن هم هستیم.
و قبیح عرفى مانند این که انسان بزرگسال و مسنّى لباس هاى