صفحه ٤٤٣

ضعيف تر است. «وَ هُوَ فِي الْخِصامِ غَيْرُ مُبِينٍ»
3- فرشتگان، مخلوق خدا و بندگان او هستند، نه فرزندانش. «عِبادُ الرَّحْمنِ»
4- بر خلاف انسان، فرشتگان زن و مرد ندارند. جَعَلُوا الْمَلائِكَةَ ... إِناثاً
5- آنچه را كه خود نديده ايم، گواهى ندهيم. «أَ شَهِدُوا خَلْقَهُمْ»
6- همه گواهى ها وگفته ها در نزد خداوند ثبت مى شود. «سَتُكْتَبُ شَهادَتُهُمْ»
7- انسان در برابر عقايد خود مسئول است. «يُسْئَلُونَ»
8- عقايد خرافى را بايد به شدّت كوبيد. «أَمِ اتَّخَذَ مِمَّا يَخْلُقُ بَناتٍ- أَ شَهِدُوا خَلْقَهُمْ سَتُكْتَبُ شَهادَتُهُمْ وَ يُسْئَلُونَ»

سوره الزخرف، آيه 20

وَ قالُوا لَوْ شاءَ الرَّحْمنُ ما عَبَدْناهُمْ ما لَهُمْ بِذلِكَ مِنْ عِلْمٍ إِنْ هُمْ إِلَّا يَخْرُصُونَ «20»
و (مشركان در توجيه خلاف خود) گفتند: اگر (خداى) رحمن مى خواست، ما آنها را نمى پرستيديم. براى آنان نسبت به اين گفتار هيچ گونه آگاهى (و دليل علمى) نيست وايشان جز از روى حدس وگمان سخنى نمى گويند.

نكته ها:
 «يَخْرُصُونَ» از «خرص» به معناى سخنى است كه بر اساس حدس و گمان باشد.
قرآن در سوره ى نحل آيه 35 و انعام آيه 148، نيز از قول مشركان اين معنا را بازگو مى كند كه مى گفتند: اگر خدا نمى خواست ما مشرك نبوديم.
پيام ها:
1- خلافكاران در صدد توجيه كار خود هستند و خواست خدا را دستاويز قرار مى دهند. «وَ قالُوا لَوْ شاءَ الرَّحْمنُ ما عَبَدْناهُمْ»
2- مهلت دادن خدا را نشانه رضايت او نپنداريم. «لَوْ شاءَ الرَّحْمنُ ما عَبَدْناهُمْ»
3- فرشتگان مورد پرستش مشركان بودند. «عَبَدْناهُمْ»