صفحه ٢٦٣

1- ياد گفتگوهاى دوزخيان، عامل هشيارى و بيدارى است. «إِذْ»
2- خصومت و محاجّه ى دوزخيان با يكديگر استمرار دارد. «يَتَحاجُّونَ»
3- آتش دوزخ با همه ى سنگينى و دردناكى، نيروى درك و فهم انسان را محو نمى كند. «يَتَحاجُّونَ»
4- دوزخيان با يكديگر احتجاجات و استمدادها دارند. «يَتَحاجُّونَ فِي النَّارِ»
5- مشكلات دنيوى مجوّز سرسپردگى به طاغوت نيست، بلكه اين سرسپردگى انسان را به دوزخ خواهد كشاند. فِي النَّارِ فَيَقُولُ الضُّعَفاءُ ...
6- در دوزخ مجرمان يكديگر را مى شناسند، دنيا را به ياد مى آورند و قدرت سخن گفتن دارند. «يَتَحاجُّونَ- فَيَقُولُ»
7- سرانجام تقليدها و تبعيت هاى نابجا دوزخ است. «إِنَّا كُنَّا لَكُمْ تَبَعاً»
8- خطر آن جا است كه انسان با تمام وجود پيرو باطل باشد. «تبع» (يعنى يك پارچه پيرو بوديم، بر خلاف «تابع»)
9- پيروى از باطل مشكل آفرين است؛ توجّه كنيم به دنبال چه كسى حركت مى كنيم. «إِنَّا كُنَّا لَكُمْ تَبَعاً»
10- مجرم در قيامت از بى كسى، به مجرم ديگر پناه مى برد. «فَهَلْ أَنْتُمْ مُغْنُونَ عَنَّا»
11- مجرم از ناچارى به تخفيف بخشى از عذاب قانع است. «نَصِيباً مِنَ النَّارِ»

سوره غافر، آيه 48 - 49

قالَ الَّذِينَ اسْتَكْبَرُوا إِنَّا كُلٌّ فِيها إِنَّ اللَّهَ قَدْ حَكَمَ بَيْنَ الْعِبادِ «48»
كسانى كه تكبّر مى ورزيدند (در پاسخ) گويند: «ما همگى در آتش هستيم، زيرا خداوند ميان بندگانش (به عدالت) داورى كرده است».
وَ قالَ الَّذِينَ فِي النَّارِ لِخَزَنَةِ جَهَنَّمَ ادْعُوا رَبَّكُمْ يُخَفِّفْ عَنَّا يَوْماً مِنَ الْعَذابِ «49»
و كسانى كه در دوزخند، به نگهبانان دوزخ گويند: «از پروردگارتان بخواهيد كه يك روز از عذاب ما بكاهد».