4- منشأ كيفر دوزخيان، كفر است. «فَتَكْفُرُونَ»
سوره غافر، آيه 11
قالُوا رَبَّنا أَمَتَّنَا اثْنَتَيْنِ وَ أَحْيَيْتَنَا اثْنَتَيْنِ فَاعْتَرَفْنا بِذُنُوبِنا فَهَلْ إِلى خُرُوجٍ مِنْ سَبِيلٍ «11»
كفّار گويند: «پروردگارا! ما را دو بار ميراندى و دو بار زنده كردى. اينك به گناهان خود اعتراف كرديم؛ پس آيا براى بيرون رفتن (از دوزخ) راهى هست؟»
نكته ها:
مراد از دو بار مردن، ظاهراً مرگ در پايان عمر و مرگ در پايان برزخ است و مراد از دو بار زنده شدن، زنده شدن در برزخ و زنده شدن در قيامت است. گرچه بعضى گفته اند: مراد از دو مرگ، يكى زمان قبل از پيدايش انسان و يكى پايان عمر اوست و مراد از دو بار زنده شدن زمان پيدايش انسان در دنيا و زمان قيامت است و دليل حرف خود را آيه ى «كُنْتُمْ أَمْواتاً فَأَحْياكُمْ ثُمَّ يُمِيتُكُمْ ثُمَّ يُحْيِيكُمْ» «1» آورده اند، ليكن آنچه گفتيم بهتر است، زيرا در آيه ميراندن مطرح است نه مرده بودن قبل از تولّد.
آرزوى جانسوز دوزخيان براى بازگشت به دنيا بارها در قرآن مطرح شده است:
گاهى مى گويند: آيا راه بازگشتى وجود دارد؟ گاهى آرزو مى كنند كاش به دنيا باز مى گشتند و نيكوكار مى شدند و گاهى عاجزانه مى گويند: پروردگارا! ما را به دنيا بازگردان تا عمل صالح انجام دهيم. آيات ذيل، اين حقايق را بيان مى كند:
«هَلْ إِلى مَرَدٍّ مِنْ سَبِيلٍ» «2» آيا راهى براى بازگشت هست؟
«لَوْ أَنَّ لِي كَرَّةً فَأَكُونَ مِنَ الْمُحْسِنِينَ» «3» اى كاش عمرى ديگر بود تا از نيكوكاران مى شدم.
«رَبَّنا أَخْرِجْنا مِنْها فَإِنْ عُدْنا فَإِنَّا ظالِمُونَ» «4» پروردگارا! ما را از اينجا خارج كن، اگر دوباره بازگشتيم ستمكاريم.
«رَبِّ ارْجِعُونِ لَعَلِّي أَعْمَلُ صالِحاً» «5» پروردگارا! مرا بازگردان تا عمل نيك انجام دهم.
«فَارْجِعْنا نَعْمَلْ صالِحاً» «6» ما را بازگردان تا كار نيك انجام دهيم.