صفحه ٣٤٤

كننده، خود اهل عمل و تسليم فرمان خدا باشد.
در آيه ى بعد مى فرمايد: اگر در مسير دعوت با مخالفان روبرو شدى با بهترين شيوه برخورد كن تا او را تغيير دهى، يا به گونه اى عمل كن كه گويا همان مخالف، دوست صميمى تو است و هيچ به روى خود نياور.
در آيه ى بعد فرمود: اين ناديده گرفتن عداوت ها و دشمنى ها نياز به صبر دارد و مخصوص كسانى است كه بهره ى بزرگى از كرامت و لطف خدا را دريافت كرده باشند.
در اين آيه مى فرمايد: اگر شيطان تو را وسوسه كرد كه با دشمن برخورد خشن داشته باش به خدا پناه ببر.
وسوسه ى شيطان «نَزْغٌ»، راه ها و ابزار و انواعى دارد:
گاهى از طريق ترساندن است. «الشَّيْطانُ يَعِدُكُمُ الْفَقْرَ» «1»
گاهى از طريق زيبا جلوه دادن است. «زَيَّنَ لَهُمُ الشَّيْطانُ أَعْمالَهُمْ» «2»*
گاهى از طريق وعده هاى تو خالى است. «يَعِدُهُمْ وَ يُمَنِّيهِمْ» «3»
گاهى از طريق دشمنى و كينه است. «يُوقِعَ بَيْنَكُمُ الْعَداوَةَ وَ الْبَغْضاءَ» «4»
پيام ها:
1- برانگيختن حسّ انتقام جويى در انسان، از شگردهاى شيطانى است، ولى پاسخ دادن بدى ها با نيكى، از سفارشات الهى است. ادْفَعْ بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ ... إِمَّا يَنْزَغَنَّكَ 
2- از وسوسه ى شيطان، هيچ كس حتّى پيامبر در امان نيست. «وَ إِمَّا يَنْزَغَنَّكَ»
3- وسوسه ى شيطان دائمى است. ( «يَنْزَغَنَّكَ» فعل مضارع و رمز استمرار است).
4- هر عنصرى كه وسوسه گر باشد شيطانى است. «مِنَ الشَّيْطانِ نَزْغٌ»
5- صبر نكنيد كه شيطان مسلط شود، با پيدا شدن كوچك ترين وسوسه به خدا