معارف بوک

جلوگيرى بسيار آنها از راه خدا، بخشى از چيزهاى پاكيزه را كه بر آنها حلال بود، حرام كرديم. بعضى چيزها براى بنى‌اسرائيل حلال، طيب و خوردنش هم مفيد بود، امّا به مجازات كردارشان، خوردن آنها بر ايشان حرام گرديد. اين كه اين امور خوب بود؛ يعنى در خوردنش مصلحت وجود داشت، خداوند بر قوم بنى‌اسرائيل تحريم نمود.
در اين جا ممكن است اين پرسش به ذهن بيايد كه آيا در اين حالت نوعى ديكتاتورى وجود ندارد؟ چه اين كه خدا بر خلاف مصلحت چيزى را حرام كرده، با اين كه خودش مى‌گويد حلال و طيب بوده است.
از آن بالاتر، گاهى خداوند به بعضى از اوليايش دستوراتى داده كه طبق فهم ما، دستوراتى شاق، مضر و غيرقابل تحمل است. براى نمونه حضرت ابراهيم ـ على نبينا و آله و عليه السّلام ـ مأمور شد كه فرزندش اسماعيل(عليه السلام) را ذبخ كند. براى پى بردن بيشتر به اهميت اين مسأله، لازم است به شرايط حضرت ابراهيم و اسماعيل(عليهما السلام) توجه كنيم.
ابراهيم(عليه السلام) در حدود سن صد سالگى و در اواخر عمرش صاحب فرزند شده، آن هم فرزندى كه در ميان پيامبران نمونه است و بناست پيامبر اسلام(صلى الله عليه وآله) از نسل حضرت اسماعيل(عليه السلام) به وجود بيايد. اين جوان داراى كمالات فوق‌العاده بود كه هر كس رفتار و اخلاق او را مى‌ديد به او عشق مىورزيد. در اين حال، پدر در رؤياى نبوت مى‌بيند كه فرزندش را سر مى‌بُرد. احساس مى‌كند كه وظيفه او ذبح فرزندش مى‌باشد. اگر ما با عقل خود بخواهيم اين مسأله را بسنجيم، بايد حضرت ابراهيم(عليه السلام) مى‌گفت: عجب! اين حكم، حكيمانه نيست. خدا چرا به من مى‌گويد يگانه فرزندم را ذبح نمايم، آن هم جوانى به اين پاكى و داراى كمالات فراوان؛ اين قتل نفس زكيّه است!!
امّا اين توهم در ذهن حضرت ابراهيم(عليه السلام) نيامد، بلكه اين مسأله را با فرزندش در ميان گذاشت: قَالَ يَا بُنَىَّ إِنِّى اَرَى فِى الْمَنَامِ أَنِّى اَذْبَحُكَ فَانْظُرْ مَاذَا تَرَى قَالَ يَا أبَتِ افْعَلْ مَا تُؤْمَرُ سَتَجِدُنِى إِنْ شَاءَ اللّهُ مِنَ الصَّابِريِنَ(91)؛ گفت: پسرم! من در خواب ديدم كه تو را ذبح مى‌كنم، نظر تو چيست؟ گفت: پدرم! هر چه دستور دارى اجرا كن، به خواست خدا مرا از صابران خواهى يافت. شايد اسماعيل(عليه السلام) در سن شانزده ـ هفده سالگى بوده است. وقتى پدر به او مى‌گويد: من در خواب چنين مأموريتى پيدا كرده‌ام، نظر تو چيست؟ بدون هيچ توقف و تأملى مى‌گويد: دستور خدا را