صفحه ٢٢

11. اخلاق در میدان سیاست؛ در منابع دینى ما، به مسائل اخلاقى که سیاستمداران در میدان سیاست باید رعایت کنند نیز اشاره شده است.(1) به ویژه در نامه هاى حضرت على (علیه السلام)(2) در دوران کوتاه خلافتش این مسائل دیده مى شود.
12. اخلاق کوچک ترها نسبت به بزرگ ترها و بالعکس و بالادستان نسبت به زیردستان و بالعکس؛ با زیردستان چگونه برخورد کنیم؟ با بالادستان چه رفتارى داشته باشیم؟ بزرگ ترها نسبت به کوچک ترها، و کوچک ترها نسبت به بزرگ ترها چه رفتارى باید داشته باشند؟
13. اخلاق در برابر حیوانات؛ درمورد چگونگى برخورد با حیوانات نیز روایات متعدّدى داریم.(3) در برخى روایات شش حق براى حیوانات ذکر شده است.(4) حقیقتاً انسان تعجّب مى کند از دینى که در یک محیط سراسر خشونت ظهور کرده، این قدر لطافت و مهربانى و عطوفت از خود بروز مى دهد، که حتّى در مورد حیوانات نیز چنان دستوراتى داده است!