آیه اوّل: (مَا یَلْفِظُ مِنْ قَوْلٍ اِلاَّ لَدَیْهِ رَقِیبٌ عَتِیدٌ)؛ انسان هیچ سخنى را بر زبان نمى آورد مگر این که فرشته اى مراقب و آماده نزد اوست!».(1)
«رقیب» به معناى مراقب، و «عتید» به معناى کسى است که مهیّاى انجام کار است. فرشته سمت راست «رقیب» و فرشته سمت چپ «عتید» نام دارد.(2) اگر وجود رقیب و عتید را باور داشته باشیم
مراقب سخنان خود خواهیم بود؛ نه این که حرف نامناسبى بزنیم و سپس استغفار کنیم.
این که گفته مى شود: «در آیات قرآن تدبّر کنید» به همین معناست، که توجّه داشته باشیم شب و روز و در همه جا و همه حالت ها دو فرشته همراه ما هستند و تمام اعمال و گفتار ما را ثبت و ضبط مى کنند و از همه چیز تصویر برمى دارند. اگر خداى نکرده غیبت کنیم یا تهمت بزنیم یا دروغ بگوییم و یا حجاب مناسبى نداشته باشیم، آن ها با ما هستند و همه چیز را مى نویسند. اگر در این مسائل تدبّر و تفکر داشته باشیم حیاء خواهیم کرد و حیاء سدّى محکم میان ما و گناه خواهد شد.
آیه دوم: (اِذْ یَتَلَقَّى الْمُتَلَقِّیَانِ عَنِ الْیَمِینِ وَعَنِ الشِّمَالِ قَعِیدٌ)؛ «(به خاطر بیاورید) هنگامى را که دو فرشته راست و چپ که ملازم انسان اند،
طرحی نو در مسائل اخلاقی ج2
حیاء در خانواده