معارف بوک

چند نکته در این آیه شریفه قابل توجّه است.
1. جمله (فَبِما رَحمَةٍ مِنَ اللَّهِ لِنتَ لَهُم) خود دلیل بر این است که اخلاق آن حضرت در حدّ اعجاز بوده؛ زیرا به این معناست که اخلاق فوق العاده پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) براثر رحمت و لطف الهى به این درجه رسیده است، نه این که از درون وجود خود آن حضرت جوشیده باشد.
2. «فظ» با «غلیظ القلب» متفاوت است. فظ در مورد کسى اطلاق مى شود که در زبان خشونت دارد، تند و تیز و خشن است واهانت آمیزسخن مى گوید. امّا غلیظ القلب به انسان سنگدل اطلاق مى شود.(1) پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) از هر دو صفت مذکور مبرّا بود، چراکه اگر در گفتار خشونت داشت، یا انسان سنگدلى بود، مردم از گردش پراکنده مى شدند. خداوند این جاذبه اخلاقى فوق العاده را ـ که ما از آن به معجزه اخلاقى تعبیر مى کنیم ـ به آن حضرت عنایت کرد.
3. خداوند متعال شکرانه این اخلاق بى نظیر را عفو و گذشت و اغماض و خیرخواهى بیان مى کند. در شأن نزول آیه مذکور آمده که این آیه در جنگ احد نازل شده است. تنها غزوه اى که مسلمانان در آن شکست خورده، و حضرت حمزه سیّد الشهدا و حدود هفتاد نفر از مسلمانان به شهادت رسیدند و شخص پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله)