عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ أَبِى لَيْلَى عَنْ أَبِيهِ عَنْ أَبِى جَعْفَرٍ علیه السلام قَالَ إِنَّ لِكُلِّ شَيْ ءٍ قُفْلًا وَ قُفْلُ الْإِيمَانِ الرِّفْقُ.
(1840)2- وَ بِإِسْنَادِهِ قَالَ قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ علیه السلام مَنْ قُسِمَ لَهُ الرِّفْقُ قُسِمَ لَهُ الْإِيمَانُ.
3- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ يَحْيَى عَنْ يَحْيَى الْأَزْرَقِ عَنْ حَمَّادِ بْنِ بَشِيرٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ إِنَّ اللَّهَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى رَفِيقٌ يُحِبُّ الرِّفْقَ فَمِنْ رِفْقِهِ بِعِبَادِهِ تَسْلِيلُهُ أَضْغَانَهُمْ وَ مُضَادَّتَهُمْ لِهَوَاهُمْ وَ قُلُوبِهِمْ وَ مِنْ رِفْقِهِ بِهِمْ أَنَّهُ يَدَعُهُمْ عَلَى الْأَمْرِ يُرِيدُ إِزَالَتَهُمْ عَنْهُ رِفْقاً بِهِمْ لِكَيْلَا يُلْقِيَ عَلَيْهِمْ عُرَى الْإِيمَانِ وَ مُثَاقَلَتَهُ جُمْلَةً وَاحِدَةً فَيَضْعُفُوا فَإِذَا أَرَادَ ذَلِكَ نَسَخَ الْأَمْرَ بِالْ آخَرِ فَصَارَ مَنْسُوخاً.
باعمالى دست زند كه ايمانش از دست برود).
2- امام باقر (ع) فرمود: بهركه نرمى نصيب شد، ايمان نصيب شد.
3- امام صادق (ع) فرمود: خداى تبارك و تعالى ملايم است و ملايمت را دوست دارد، از ملايمت او نسبت به بندگانش، بيرون ساختن كينه ها و مخالفت هوسها و دلهايشانست و نيز از ملايمت او نسبت به بندگان اينستكه: امرى را كه ميخواهد مردم را از آن بر كنار كند، براى ملايمت با آنها ايشان را با آن امر واميگذاريد (كه طبق عادت رفتار كنند و از ابتدا بر آنها سخت نميگيرد) تا سنگينى امر ايمان يكباره بر آنها نيفتد كه ناتوان گردند، و چون اراده بركنارى آنها كند، آن امر را بامر ديگرى نسخ فرمايد تا امر اول منسوخ گردد (چنانكه در صدر اسلام مردم را بقبله بيت المقدس وا گذاشت و چون باحكام اسلام انس و الفت پيدا كردند، آنها را متوجه كعبه فرمود و بيت المقدس منسوخ گرديد).
شرح - مقصود از بيرون ساختن كينه ها اينستكه: به پيغمبران و اوصيائشان دستور داده، نسبت بكفار و منافقين نرمى و ملايمت نمايند و با احسان و دستگيرى و خوشرفتارى دلهايشانرا باسلام گرم كنند تا كينه از دلهايشان خارج شود.
و ممكن است مقصود این باشد كه كينه هاى كفار را در گفتار و رفتارشان بمسلمين نشان ميدهد تا مسلمين فريب نخورند و از نيرنگ آنها بر حذر باشند و يا مراد اينستكه كينه هائى كه در دل مردم است بسبب گفتارهاى تند و زشت نسبت بآنكه از او كينه دارند بتدريج خارج ميشود و گرنه مردم يكديگر را ميكشتند.
و اما راجع به مخالفت هوسها و دلها چند وجه گفته اند:
(1) خدايتعالى بكفار و منافقين آراء و افكار مختلف داد و اگر همگى يك رأى بودند مسلمين را ريشه كن مينمودند.
(2) خدا ميان هوس و عقل هر كسى مخالفت انداخت، تا هر كه خواهد پيروى عقل كند و راه آخرت گيرد.