بَابُ مَنْ بَلَغَهُ ثَوَابٌ مِنَ اللَّهِ عَلَى عَمَلٍ
(1680)1- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ مَنْ سَمِعَ شَيْئاً مِنَ الثَّوَابِ عَلَى شَيْ ءٍ فَصَنَعَهُ كَانَ لَهُ وَ إِنْ لَمْ يَكُنْ عَلَى مَا بَلَغَهُ.
2- مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَيْنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ عِمْرَانَ الزَّعْفَرَانِيِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مَرْوَانَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا جَعْفَرٍ علیه السلام يَقُولُ مَنْ بَلَغَهُ ثَوَابٌ مِنَ اللَّهِ عَلَى عَمَلٍ فَعَمِلَ ذَلِكَ الْعَمَلَ الْتِمَاسَ ذَلِكَ الثَّوَابِ أُوتِيَهُ وَ إِنْ لَمْ يَكُنِ الْحَدِيثُ كَمَا بَلَغَهُ.
باب: درباره كسى كه ثواب خدا را بر عملى بشنود
1- امام صادق (ع) فرمود: كسى كه ثوابى را بر عملى بشنود و آن را بجا آورد آن ثواب را ببرد. اگر چه چنانكه به او رسيده نباشد.
2- محمد بن مروان گويد: شنيدم امام صادق (ع) فرمود: كسيكه ثواب بر عملى از خدا به او برسد و آن عمل را به اميد آن ثواب انجام دهد، به او مى دهند اگر چه حديث چنانكه به او رسيده نباشد.
شرح- به مضمون اين دو روايت، روايت ديگرى هم وارد شده كه به حد استفاضه رسيده است. و مرحوم مجلسى برخى از آنها را در مرآت العقول ذكر مى كند. اين روايات به اخبار من بلغ معروفست و نتيجه و مضمون آنها به تسامح در ادله سنن مشهور گشته است، و حاصل اين روايت اين است كه:
چنانچه مسلمانى بشنود يا در كتابى به بيند كه اگر كسى مثلاً چنين نمازى را بخواند چنان پاداشى را در دنيا يا در آخرت به او داده مى شود، پس اگر او آن نماز را گزارد خدا آن پاداش را به او مى دهد. اگر چه واقع حقيقت چنان نباشد و آن گوينده و كتاب دروغى جعل كرده و يا اشتباه كرده باشند، زيرا كرم و فضل خدا زياد است و به خود اجازه نمى دهد كه چون بنده اى به او حسن ظن پيدا كرد و اميدوار شد نااميدش كند، از اين رو فقها و دانشمندان اسلامى گفته اند درباره مستحبات نماز لازم نيست كه هميشه دنبال خبرى صحيح و موثق بگرديم، بلكه به اخبار ضعيف و مجهول در اين باره مى توان استناد كرد، بخلاف واجبات و محرمات كه جز با خبر صحيح و موثق ثابت نگردد. اخبار من بلغ را اصوليين در باب برائت و احتياط ذكر نموده و برخى از محدثين هم در بيان و شرح اين احاديث تفاصيلى مى دهند و در مقدار دلالت و استفاده استجابت از اين اخبار، اشكالات و جوابهائى ذكر نموده و نقض و ابرامهائى كرده اند كه مناسب اين مختصر نيست به مرآت العقول ج 2 ص 106 رجوع شود.