صفحه ٢٣٧

از تو روى گرداند و به سراغ دیگرى رود؟! كسانى كه از این معانى چیزى فهمیده‌اند و چشیده‌اند، نهایت آرزویشان این‌است كه به وصال محبوبشان برسند، و در مقابل، بالاترین ترسشان نیز این است كه از وصال او محروم گردند و به فراقش مبتلا شوند.

ترس محرومیت از نگاه خداوند!
نوعى دیگر و مرتبه‌اى دیگر از خوف این است كه فرد مى‌ترسد از نعمت‌هاى الهى و آخرت محروم شود. كسانى كه معرفت كاملى نسبت به خدا داشته باشند بزرگ‌ترین نعمت معنوى خداوند را توجه و اعتناى الهى به خود مى‌دانند. از این رو آنان بیشترین ترسشان از این‌است كه خداوند در عالم آخرت، این نعمت خود را از آنان دریغ بدارد و به آنها اعتنا ننماید. خداى متعال نیز هنگامى كه مى‌خواهد بالاترین عذابش را نسبت به برخى از انسان‌ها كه بسیار پست هستند بیان كند، مى‌فرماید: وَ لا یُكَلِّمُهُمُ اللّهُ وَ لا یَنْظُرُ إِلَیْهِمْ یَوْمَ الْقِیامَة؛(1) و خدا روز قیامت با آنان سخن نمى‌گوید، و به ایشان نمى‌نگرد. براى یك محب هیچ چیز دردناك‌تر از این نیست كه محبوبش به او بى اعتنایى نماید، قهر كند و حرف نزند. حتى كودكان نیز در عالم خودشان این معنا را مى‌فهمند. بزرگ‌ترین ناراحتى و غصه یك كودك این است كه مادرش با او قهر كند، به او نگاه نكند و هر چه او خودش را براى مادر لوس مى‌كند، مادر به او اعتنایى نداشته باشد. یكى از عذاب‌هاى خداوند در روز قیامت نسبت به كافران و گناه‌كاران همین است كه به آنها بى‌اعتنایى مى‌كند.
در هر حال یك نوع «خوف از خدا» این است كه كسانى از این بیم دارند كه