صفحه ٨٧

موجب تقویت ماهیچه‌هاى فك مى‌شود؛ اما آیا هدف غذا خوردن و فایده اصلى آن همین است؟!
در بحث ما هم اگر گفته‌اند به یاد خدا باشید كه موجب دورى از گناه و انجام بهتر وظایف مى‌گردد، براى آن است كه ما هرچه بیشتر به این عمل ترغیب شویم؛ وگرنه فایده و اثر یاد خدا بسیار بیشتر و بالاتر از اینها است. البته براى كسانى كه مبتلا به گناه هستند و در انجام وظایف الهى خود اهمال مىورزند، یكى از بهترین راه‌ها، تمرین یاد خدا است؛ اما این فقط یكى از آثار یاد خدا است و فواید بسیار مهم‌تر و ارزش‌مندترى نیز دارد. اولا، انسان براى «تكامل» آفریده شده است؛ و ثانیاً، تكامل او ارتباط كامل با خدا دارد و راه ارتباط با خدا هم دل و قلب انسان است؛ پس ابزار تكامل انسان چیزى جز یاد خدا نیست. روح انسان اگر بخواهد بزرگ بشود و تكامل یابد راهش این است كه با یاد خدا، تجلّى نور ذات اقدس حق را بر وجود خویش بیشتر و بیشتر نماید.
شعاع نور اگر بخواهد حقیقت وجود خودش را درك كند راهى ندارد جز آن كه نور و منبع خود را درك كند و به آن توجه نماید. ما پرتوى از خورشید ذات اقدس الهى هستیم، حقیقت ما كه همان روح ما است شعاعى است از آن خورشید لایزال و اگر لحظه‌اى و آنى و كمتر از آنى خورشید نباشد كجا نورى خواهد بود؟!
از این رو تكامل روح ما در پرتو توجه به خدا است؛ هم او كه روح و نفس ما چیزى نیست جز رشحه‌اى از انوار وجودش.

ذكر «كثیر» و ذكر «شدید»
در قرآن كریم، هم از «ذكر كثیر» یاد شده و هم از «ذكر شدید»، گاهى مى‌فرماید: یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اذْكُرُوا اللّهَ ذِكْراً كَثِیراً. وَ سَبِّحُوهُ بُكْرَةً وَ