معارف بوک

تزكیه نفس كه موجب حیات نفس و صفاى باطن مى‌گردد به اندازه‌اى اهمیت دارد كه خداوند قبل از بیان آن، یازده قسم یاد مى‌كند. در هیچ كجاى قرآن نداریم كه براى بیان مطلبى یازده قسم خورده باشد. جز در همین یك مورد و این نشان از اهمیت بالاى این مسأله دارد: بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ. وَ الشَّمْسِ وَ ضُحاها. وَ الْقَمَرِ إِذا تَلاها. وَ النَّهارِ إِذا جَلاّها. وَ اللَّیْلِ إِذا یَغْشاها. وَ السَّماءِ وَ ما بَناها. وَ الْأَرْضِ وَ ما طَحاها. وَ نَفْس وَ ما سَوّاها. فَأَلْهَمَها فُجُورَها وَ تَقْواها. قَدْ أَفْلَحَ مَنْ زَكّاها؛(1) قسم به خورشید و روشنى آن؛ و قسم به ماه آن‌گاه كه به دنبال آن آید؛ و قسم به روز آن‌گاه كه زمین را روشن سازد؛ و قسم به شب وقتى كه عالم را در پرده سیاهى كشد؛ و قسم به آسمان و آن كه آن را بنا كرد؛ و قسم به زمین و آن كه آن را گستراند؛ و قسم به نفس و آن كه آن را نیكو ساخت؛ پس خیر و شرّش را به آن الهام كرد؛ [كه ]هر كس آن [نفس ]را پاكیزه ساخت قطعاً رستگار شد.
اگر طالب رستگارى و نجات هستى، راه آن «تزكیه نفس» است. تزكیه نفس به چه حاصل مى‌شود؟ به این‌كه آفت‌ها را از آن جدا كنى، وسایل تغذیه‌اش را فراهم سازى و با تمرین و تكرار، آن را قوى و توانا نمایى. تمرین نفس چیست؟ ذكر خدا؛ كه فرمود: اُذْكُرُوا اللّهَ ذِكْراً كَثِیراً. وَ سَبِّحُوهُ بُكْرَةً وَ عَشِیّا؛(2) خدا را یاد كنید، یادى بسیار؛ و صبح و شام او را به پاكى بستایید.
چرا در یك شبانه روز به یك نماز بسنده نكرد و فرمود پنج نماز بخوانید؟ چون مى‌خواست ذكر خدا تمرین و تكرار شود؛ و نماز ذكر خدا است.
هركس در هر كار و زمینه‌اى بخواهد به جایى برسد و مهارت و مقامى