معارف بوک

مبهم تمسّك مى‌‌جويند. بديهى است با چنين زمينه روحى و پيش‌‌داورى قبلى نه‌‌تنها ضمانتى براى فهم درست و صحيح از قرآن وجود ندارد، بلكه به طور طبيعى سوء برداشت و انحراف از حق را در پى خواهد داشت.
اين نوع برداشت و تفسير از قرآن در فرهنگ دينى به «تفسير به رأى» تعبير مى‌‌شود و بدترين نوع مواجهه با دين و قرآن محسوب مى‌‌گردد. قرآن اين نوع برخورد با دين و آيات الهى را استهزا خوانده و صريحاً آن را نهى فرموده است: وَ لا تَتَّخِذُوا آياتِ‌‌اللهِ هُزُواً وَاذْكُرُوا نِعْمَتَ اللهِ عَلَيْكُمْ وَ ما اَنْزَلَ عَلَيْكُمْ مِنَ الْكِتابِ وَ الْحِكْمَةِ يَعِظُكُمْ بِهِ وَ اتَّقُوا اللهَ وَ اعْلَمُوا اَنَّ اللهَ بِكُلِّ شَىء عَليم(33)؛ آيات و احكام الهى را به استهزا نگيريد و نعمت خداى را بر خود ياد كنيد، و آنچه از كتاب و حكمت؛ يعنى احكام و حكمت‌‌ها بر شما نازل شده است، يادآور باشيد. از معصيت خدا بپرهيزيد و بدانيد خدا به هر چيز آگاه است.
چنان كه قبلا اشاره شد كسانى از هدايت قرآن بهره‌‌مند مى‌‌شوند كه بدان باور و ايمان داشته باشند، و كسانى كه با سوابق ذهنى و پيش‌‌داورى در صدد برمى‌‌آيند كه براى خواسته‌‌ها و هواهاى نفسانى خود توجيه دينى و قرآنى دست و پا كنند و به رأى خويش كلام خدا را تفسير و توجيه نمايند، از ايمان به خدا بى‌‌بهره‌‌اند. در اين‌‌جا مناسب است به چند روايت در اين زمينه توجه كنيم: قالَ رَسُوْلُ الله قالَ اللهُ جَلَّ جَلالُهُ ما آمَنَ بى مَنْ فَسَّرَ بِرَأْيهِ كَلامى(34)؛ پيامبر از قول خداى متعال نقل مى‌‌كند كه خدا مى‌‌فرمايد هرگز به من ايمان نياورده است كسى كه با رأى خويش كلام من را تفسير كند.
در بيان ديگرى از پيامبر نقل شده است كه حضرتش فرمودند: مَنْ فَسَّرَ الْقُرْآنَ بِرَأْيهِ فَقَدِ افْتَرى عَلَى اللهِ الْكَذِب(35)؛ كسى كه قرآن را به رأى و نظر خويش تفسير كند هر آينه به خداوند دروغ نسبت داده است. اين تعبير پيامبر(صلى الله عليه وآله) از آن روست كه كسى كه با پيش‌‌داورى در صدد برمى‌‌آيد تا آيات را به نفع خود به نحوى توجيه كند و آن را تفسير