معارف بوک

تشریعی به معنای پذیرفتن اوامر غیر الهی است. قرآن کریم در سوره توبه نمونه ای از این شرک که یهود و نصارا بدان گرفتار شده بودند فرموده است:
 اتَّخَذُواْ أَحْبَارَهُمْ وَرُهْبَانَهُمْ أَرْبَاباً مِّن دُونِ اللّهِ وَالْمَسِيحَ ابْنَ مَرْيَمَ وَمَا أُمِرُواْ إِلاَّ لِيَعْبُدُواْ إِلَـهاً وَاحِداً لاَّ إِلَـهَ إِلاَّ هُوَ سُبْحَانَهُ عَمَّا يُشْرِكُونَ ؛(131) آنها دانشمندان و راهبان خویش را معبودهایی در برابر خدا قرار دادند، و مسیح، فرزند مریم را؛ در حالی که دستور نداشتند جز خداوند یکتایی را بپرستند که معبودی جز او نیست. او پاک و منزه است از آنچه همتایش قرار میدهند!
مقصود از این آیه آن نیست که یهود و نصارا در برابر عالمان و راهبان خویش به سجده میافتادند و آنها را عبادت میکردند؛ بلکه بدین معناست که از دستورهای ناحق آنان پیروی میکردند و به اوامر الهی بی توجه بودند و پذیرش اوامر غیر خدا، شرک تشریعی است. گروه انصار نیز با سر سپردن به حکومتی ناحق و بیعت با سرکردگان آن، به نوعی شرک دچار شدند. واقعیت این است که انسان موحد باید تنها خدا را رب خویش بداند و تنها از او اطاعت کند. اگر انسان از دیگری به گونه ای اطاعت کند که اطاعت از او به اطاعت از خدا نینجامد، به نوعی شرک دچار شده است.
حضرت زهرا علیها السلام در ادامه، بار دیگر با تعبیری تند و کوبنده، گروه انصار را سرزنش میکند و میفرمایند:
بُؤْساً لِقَوْمٍ« نَکَثُوا اَیْمانَهُمْ مِنْ بَعْدِ عَهْدِهِمْ »(132) « وَهَمُّواْ بِإِخْرَاجِ الرَّسُولِ وَهُم