عَمَّنْ ذَكَرَهُ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ(علیه السلام) قَالَ كَانَ عِنْدَهُ قَوْمٌ يُحَدِّثُهُمْ إِذْ ذَكَرَ رَجُلٌ مِنْهُمْ رَجُلًا فَوَقَعَ فِيهِ وَ شَكَاهُ فَقَالَ لَهُ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ(علیه السلام) وَ أَنَّى لَكَ بِأَخِيكَ كُلِّهِ وَ أَيُّ الرِّجَالِ الْمُهَذَّبُ.
2- مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحَكَمِ وَ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ أَبِي حَمْزَةَ عَنْ أَبِي بَصِيرٍ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ(علیه السلام) لَا تُفَتِّشِ النَّاسَ فَتَبْقَى بِلَا صَدِيقٍ.
بَابٌ نَادِرٌ
1- مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنِ الْعَلَاءِ بْنِ الْفُضَيْلِ وَ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ(علیه السلام) يَقُولُ انْظُرْ قَلْبَكَ فَإِذَا أَنْكَرَ صَاحِبَكَ فَإِنَّ أَحَدَكُمَا قَدْ أَحْدَثَ.
(3660) 2- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ إِسْمَاعِيلَ بْنِ مِهْرَانَ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ يُوسُفَ عَنْ زَكَرِيَّا بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ صَالِحِ بْنِ الْحَكَمِ قَالَ سَمِعْتُ رَجُلًا يَسْأَلُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ(علیه السلام) فَقَالَ الرَّجُلُ يَقُولُ أَوَدُّكَ فَكَيْفَ أَعْلَمُ أَنَّهُ يَوَدُّنِي فَقَالَ امْتَحِنْ قَلْبَكَ فَإِنْ كُنْتَ
بودند و حضرت براى آنها حديث ميكرد، در اين ميان مردى از آنها نام مردى را ببدى ياد كرد و گله او را بحضرت صادق عليه السلام نمود، حضرت باو فرمود: كجا برايت برادرى تمام عيار بدست آيد، و كدام مردى است كه مهذب و پاك از همه عيوب باشد.
2- ابوبصير گويد: حضرت صادق (ع) فرمود: از درون مردم كاوش و جستجو مكن كه بى رفيق و دوست بمانى.
شرح- چون عموم مردم اينگونه هستند كه خواه و ناخواه نقطه ضعفى در آنها هست، و آنكس كه خالى از هرگونه عيبى باشد بطور عموم در ميان مردم نيست، و در نتيجه كاوش بعيوب مردم آگاه شوى و آنكس كه تو خواهى بدون عيب و نقص باشد پيدا نخواهى كرد، پس بهتر آنكه بهمان حسن ظاهر اكتفا شود و در صدد جستجو از باطن مردمان نباشى و گرنه ناچار بى رفيق خواهى ماند.
باب نادر
1- حماد بن عثمان گويد: شنيدم حضرت صادق عليه السلام مى فرمود: بدلت بنگر پس اگر ديدى كه نسبت برفيقت نگران هستى (و چيزى در دل دارى) پس (بدان) كه يكى از شماها كار تازه اى كرده است.
شرح- مجلسى (ره) گويد: شايد مقصود اين باشد كه بدان كه رفيقت نيز تو را دشمن دارد و سبب دشمنى يا چيزى است از جانب تو، و يا انديشه فاسدى كه از جانب او نسبت بتو پديد آمده.
2- صالح بن حكم گويد: شنيدم كه مردى از حضرت صادق عليه السلام مى پرسيد و مى گفت: مردى ميگويد: ترا دوست دارم من چگونه بدانم كه او مرا دوست دارد؟ (و راست ميگويد) فرمود: دلت را