صفحه ٢١٨

 2- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ الْأَشْعَرِيِّ عَنِ ابْنِ الْقَدَّاحِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ(علیه السلام) قَالَ مَا أَبْرَزَ عَبْدٌ يَدَهُ إِلَى اللَّهِ الْعَزِيزِ الْجَبَّارِ إِلَّا اسْتَحْيَا اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ أَنْ يَرُدَّهَا صِفْراً حَتَّى يَجْعَلَ فِيهَا مِنْ فَضْلِ رَحْمَتِهِ مَا يَشَاءُ فَإِذَا دَعَا أَحَدُكُمْ فَلَا يَرُدَّ يَدَهُ حَتَّى يَمْسَحَ عَلَى وَجْهِهِ وَ رَأْسِهِ.


 ابر محل و مظنه باران است... تا اينكه گويد: و گفته شده: اينكه تشبيه بابر فرموده اشاره باينست كه ابر محل باران است جز اينكه روى نبودن مصلحت گاهى باران نبارد، دعا نيز اين چنين است كه گاهى نبودن مصلحت در دنيا مستجاب نگردد ولى در آخرت عوض آن را بدهند.
  2- حضرت صادق (ع) فرمود: هيچ بنده اى دست به درگاه خداى عزيز جبار نگشايد جز اينكه خداى عزوجل شرم كند كه آنرا تهى بازگرداند تا اينكه از فضل رحمت خود در آن بنهد، پس هر گاه يكى از شماها دعا كرد دستش را برنگرداند تا آنرا بسر و روى خود بكشد.
 شرح-  مجلسى (ره) گويد: شرم و حياء گرفتگى نفس است از كار بد بخاطر بيم نكوهش و چون بخداى تعالى نسبت داده شود مقصود از آن لازمه آن است كه ترك باشد يعنى خدا آن كار را نكند... تا آنكه گويد:
 و در اينجا شبهه ايست كه بايد آنرا دفع كنيم و بخاطر بسيارى از مردم بيايد و آن اين است: كه چگونه خداى سبحان وعده اجابت داده وخلف وعده او محال است و گذشته آيات و روايات بسيارى در اين باره آمده، و دروغ از خداى تعالى و حجت هاى او عليهم السلام ممتنع است (پس چگونه كه بسيارى از دعاها باجابت نرسد)؟
 و جواب از اين اعتراض را ممكن است بچند وجه گفت:
 اول: اينكه وعده خدا مشروط بمشيت است يعنى اگر بخواهم اجابت كنم و به همين دلالت كند گفتارش كه (در سوره انعام آيه 41) فرمايد: «و بر طرف كند آنچه را به در گاه او دعا كنيد اگر بخواهد» .
 دوم: اينكه مقصود از اجابت كه خداوند و حجج او فرمودند لازمه آنست كه آن توجه و استماع دعا است يعنى فوراً شنيده شود و مورد توجه قرار گيرد ولى در دادن آنچه را خواهد تأخير كند تا باز او را بخواند و آوازش بشنود چون آن را دوست دارد.
 سوم: اينكه اجابت مشروط و خير بودن براى دعا كننده زيرا خداى حكيم بدلخواه بندگان از آنچه خير و صلاح آنها است دست برندارد.
 چهارم: لازم نيست اجابت دعا فورى باشد و ممكن است دعا مستجاب شده باشد ولى ظهور آثار آن روى پاره اى از مصالح به مدت زيادى تأخير افتد، چنانچه در تفسير گفتار خداى تعالى:«قد اجيبت دعوتكما» كه خدا به موسى و هارون كه دعا كردند پروردگارا اموال ايشان را تباه سازد.. خطاب فرمود: «كه همانا مستجاب شد دعاى شما» (سوره يونس آيه 89) حديث شده كه فرمودند: ميان اين خطاب و