صفحه ٦٩

پیشین است. قرآن همراه با یادآوری داستان های پیشینیان، توجه انسان ها را به نکاتی خاص و عبرت آموز جلب می کند. بنابر آموزه ای که قرآن کریم و سیره پیغمبر اکرم و ائمه اطهار علیهم السلام به ما می آموزد یکی از راه های کسب بصیرت، تامل در داستان گذشتگان است. از این رو است که قرآن کریم داستان انبیا و اقوام گذشته را بیان می کند و ذیل داستان ها، مانند آنچه را در پی می آورد یادآوری میکند: إِنَّ فِي ذَلِكَ لَعِبْرَةً لِّأُولِي الْأَبْصَارِ؛(45) «در این عبرتی است برای بینایان!»؛ فَاعْتَبِرُوا يَا أُولِي الْأَبْصَارِ؛(46) «پس عبرت بگیرید ای صاحبان چشم!».
در این میان قرآن کریم بر بیان تاریخ بنی اسرائیل و تکرار آن در سوره های مختلف اصرار دارد که این اصرار و تکرار بسیار عجیب است؛ اما همه بدین سبب است که آزمون هایی مشابه آنچه برای آنان رخ داد برای امت ما نیز پیش خواهد آمد و ما باید از سرگذشت آنان عبرت بگیریم و مراقب باشیم در دامی که آنان افتادند گرفتار نشویم. در روایتی نبوی نیز درباره تکرار تاریخ بنی اسرائیل در امت اسلام آمده است: حتی لو دخلوا فی جحر ضب لا تبعتموهم؛(47) «به درستی که اگر یکی از آنان در لانه سوسماری داخل شده باشد شما نیز داخل آن خواهید شد.»
از این رو دقت در رخدادهای تاریخی و عبرت گرفتن از آنها امری ضروری است و نباید از آن غفلت کرد. گرچه سرگذشت اقوام گذشته به طور کلی برای آیندگان عبرت آموز است، مسلمانان باید از تاریخ گذشته مسلمانان به طور خاص عبرت گیرند؛ بلکه گذشته هر انسانی باید برای خودش عبرت آموز باشد. از این رو به ما