صفحه ٥٧

برای آن وجود ندارد. این تعبیر در زبان عربی هنگامی به کار می رود که خواست و امر خدا در میان باشد. مقصود این است که وقتی پای کار خدا به میان می آمد علی سر از پا نمی شناخت و هیچ نیرویی را برای خویش ذخیره نمی کرد. علی علیه السلام در راه خدا هر زحمتی را تحمل میکرد و هر رنجی را به جان می خرید. راویان شیعه و سنی در چند روایت تعبیر «فی ذات الله» را درباره امیر مومنان علیه السلام از رسول خدا صلی الله علیه و آله نقل کرده اند. در روایتی نقل شده است: علی علیه السلام ممسوس فی ذات الله؛(31) «علی علیه السلام برای امر الهی واله و شیداست». همچنین نقل شده است: فَوَاللهِ انه لَخَشِن فی ذاتِ الله؛32 «علی درباره امر الهی خشن است». صدیقه طاهره علیها السلام نیز در سخنان خود می فرمایند: مکدودا فی ذات الله؛ «علی در امر خدا بسیار کوشا بود». همچنین حضرت بر صفت «قریب» به طور ویژه تکیه میکنند؛ چرا که امیر مومنان علیه السلام، هم از قرابتی نسبی با پیامبر صلی الله علیه و آله برخوردار بود (پسر عموی رسول)، و هم قرابت سببی با ایشان داشت (داماد پیامبر) و این قرابت ویژه امیر مومنان علی علیه السلام است.
نکته ای که باید بدان توجه داشت این است که حضرت زهرا علیها السلام در تشریح زحمات پدر بزرگوار خویش برای نجات مسلمانان از بدبختی ها، به توصیف امیر مومنان علیه السلام می پردازد و می فرماید: پدرم شما را نجات داد، اما به دست کسی که: سید اولیاء الله، مشمرا ناصحا مجدا کادحا لا تاخذه فی الله لومه لائم؛ «سرور اولیای خداست؛ کسی است که آستین ها را بالا زده و با کمال خیر خواهی و کوشش و تلاش برای هر نوع فعالیتی آماده است و در مورد خدای متعال سرزنش هیچ ملامتگری او را از وظیفه اش باز نمی دارد».