صفحه ٣٣٥

نكته ها:
اين آيه و شانزده آيه پس از آن، به جنگ احزاب مربوط است كه در سال پنجم هجرى واقع شد. در اين جنگ كه يهوديان و مشركان و منافقان قصد كودتا و تصرّف مدينه را داشتند، مسلمانان با پيشنهاد سلمان فارسى و موافقت پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله اطراف مدينه را خندق كندند و در برابر دشمن استقامت كردند. در حفر خندق نيز، اوّلين كلنگ را خود رسول اللّه به زمين زد و هر بار كه بر اثر اصابت كلنگ به سنگ برقى مى جهيد، پيامبر پيروزى اسلام بر منطقه اى از جهان را بشارت مى داد. خداوند در اين نبرد به وسيله ى وزش باد و نزول فرشتگان مسلمانان را يارى كرد.
پيام ها:
1- شرط دريافت امدادهاى الهى، ايمان و تلاش است. «يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اذْكُرُوا نِعْمَةَ اللَّهِ» (مسلمانان آماده ى دفاع شدند، خندق كندند و سپس يارى شدند.)
2- ياد نعمت ها، مورد سفارش خداوند است. «اذْكُرُوا نِعْمَةَ اللَّهِ» ياد امدادهاى الهى، روحيّه ى رزمندگان را بالا مى برد.
3- انسان در معرض فراموشى نعمت است و به تذكّر نياز دارد. «اذْكُرُوا نِعْمَةَ اللَّهِ»
4- پاسخ جنود را بايد با جنود داد. جاءَتْكُمْ جُنُودٌ- فَأَرْسَلْنا ... جُنُوداً
5- پيروزى ها را از خدا بدانيم. «1» «فَأَرْسَلْنا عَلَيْهِمْ»
6- با اراده خداوند بادها هم سرباز مى شوند. «فَأَرْسَلْنا عَلَيْهِمْ رِيحاً»
7- فرشتگان، هم به مؤمنان دعا مى كنند و هم آنان را بشارت و امداد مى دهند. «فَأَرْسَلْنا- جُنُوداً»
8- اگر خداوند ببيند كه ما به وظيفه ى خود عمل مى كنيم، امدادهاى خود را بر ما نازل مى كند. «كانَ اللَّهُ بِما تَعْمَلُونَ بَصِيراً»