صفحه ٢٩٢

الْأَرْضُ أَثْقالَها» «1» بگذريم كه خود ما نيز از يك تك سلول آفريده شده ايم كه اين سلول نيز از ذرّات خاكى است كه تبديل به گندم، برنج، سبزى و ... شده و به صورت غذاى والدين و سپس نطفه و سرانجام به شكل انسانى كامل در آمده است.
آنچه در اين آيه مورد توجّه قرار گرفته، صحنه ى دلخراشى است كه پدر نمى تواند كارى براى فرزند خود انجام دهد. در موارد ديگر قرآن، صحنه هايى مطرح شده كه اگر آن آيات را يكجا بنگريم غربت، ذلّت و وحشت انسان را درك خواهيم كرد:
در آن روز، نه مال به فرياد انسان كافر مى رسد و نه فرزند. «يَوْمَ لا يَنْفَعُ مالٌ وَ لا بَنُونَ» «2»
در آن روز، دوستان صميمى كفّار از حال يكديگر نمى پرسند. «وَ لا يَسْئَلُ حَمِيمٌ حَمِيماً» «3»
در آن روز، پشيمانى و عذرخواهى براى كافر سودى ندارد. «وَ لا يُؤْذَنُ لَهُمْ فَيَعْتَذِرُونَ» «4»
در آن روز، نسبت ها و آشنايى ها براى كافر سودى ندارند. «فَلا أَنْسابَ بَيْنَهُمْ يَوْمَئِذٍ» «5»
در آن روز، وسيله ها و سبب ها براى كافر از كار مى افتد. «تَقَطَّعَتْ بِهِمُ الْأَسْبابُ» «6»
به هر حال، آن روز، روز غربت و تنهايى انسان است.

سوره لقمان، آيه 34

إِنَّ اللَّهَ عِنْدَهُ عِلْمُ السَّاعَةِ وَ يُنَزِّلُ الْغَيْثَ وَ يَعْلَمُ ما فِي الْأَرْحامِ وَ ما تَدْرِي نَفْسٌ ما ذا تَكْسِبُ غَداً وَ ما تَدْرِي نَفْسٌ بِأَيِّ أَرْضٍ تَمُوتُ إِنَّ اللَّهَ عَلِيمٌ خَبِيرٌ «34»
بى گمان آگاهى از زمان (برپايى قيامت) مخصوص خداست، و اوست كه باران را نازل مى كند، و آنچه را در رحم هاست مى داند، و هيچ كس نمى داندكه فردا چه به دست مى آورد، و هيچ كس نمى داند كه در چه سرزمينى مى ميرد، همانا خداوند عليم و خبير است.