صفحه ٧٧

إِنَّ الْإِنْسانَ خُلِقَ هَلُوعاً «19» إِذا مَسَّهُ الشَّرُّ جَزُوعاً «20» وَ إِذا مَسَّهُ الْخَيْرُ مَنُوعاً «21» إِلَّا الْمُصَلِّينَ «22» الَّذِينَ هُمْ عَلى  صَلاتِهِمْ دائِمُونَ «23»
همانا انسان، بى تاب و حريص آفريده شده است. هرگاه بدى به او رسد، نالان است. و هرگاه خيرى به او رسد، بخيل است. مگر نمازگزاران. آنان كه بر نمازشان مداومت دارند.

نكته ها:
 «هلوع» به معناى انسان بى صبر و حريص است.
سؤال: خداوند در برخى آيات، آفرينش انسان را بهترين: «خَلَقْنَا الْإِنْسانَ فِي أَحْسَنِ تَقْوِيمٍ» «1» و خود را بهترين خالق برشمرده است: «أَحْسَنُ الْخالِقِينَ» «2»* امّا در اين آيات، تصريح شده كه انسان، حريص و بخيل آفريده شده است. اين دو چگونه با يكديگر قابل جمع است؟
پاسخ: در آفرينش انسان، امور متضادّ قرار داده شده و اين رمز تكامل است. نفس، انسان را به بدى سوق مى دهد: «إِنَّ النَّفْسَ لَأَمَّارَةٌ بِالسُّوءِ» «3» ولى عقل، انسان را از آن باز مى دارد:
 «نَهَى النَّفْسَ عَنِ الْهَوى » «4» و رشد انسان در انتخاب ميان اين تقابل هاست كه به تربيت و تزكيه انسان مى انجامد.
بر اساس روايات، بهترين عمل آن است كه تداوم داشته باشد. «5» «الَّذِينَ هُمْ عَلى  صَلاتِهِمْ دائِمُونَ»
روايات زيادى در مورد حرص وارد شده «6» كه به برخى از آنها اشاره مى كنيم:
 «الحرص لا يزيد فى الرزق» حرص، رزق را زياد نمى كند.
من كثر حرصه ... ذل قدره كسى كه حرصش بيشتر باشد، خوار و ذليل مى شود.
 «رب حريص قتله حرصه» چه بسا انسان حريص كه حرصش او را بكشد.