تأثير روابط قومى و گروهى
علت سوم انفعال جامعه در برابر تحريف اين است كه؛ «وَ لا عَشيرَةً عادَيْتُمُوها فى ذاتِ اللّه،» شما در راه خداوند و براى جلب رضايت او هيچ گاه با خويشاوندان خود كه در راه باطل بودند مقابله نكرديد. در آن زمان مسأله ارتباطات قومى و عشيره اى در فرهنگ عربى يك اصل بود. امروز هم در ميان مردمانى كه زندگى قبيله اى دارند چنين روحياتى به چشم مى‌خورد، يك نوع همبستگى قومى، عشيره اى، و خويش و قوم بازى وجود دارد. اين كه انسان به خاطر تعصب نسبت به بستگان خود اقداماتى انجام دهد، اين روحيه در ما كم تر يافت مى‌شود. اما در مورد كسانى كه شهرنشين نيستند، هنوز هم وجود دارد. آن زمان روحيه حمايت از عشيره و قبيله بسيار قوى بود. امروزه مشابه اين روحيه را در باندبازى ها و طرفدارى هاى كسانى مشاهده مى‌كنيم كه از جهت سياسى هم خط هستند و در يك جبهه قرار دارند. اين عملكرد مانند همان نقشى است كه آن زمان تعصب نسبت به عشيره و قبيله ايفا مى‌كرد. امروزه كه ما به صورت عشيره اى زندگى نمى‌كنيم، تعصب نسبت به هم خط هاى سياسى جايگزين آن روحيه شده است.
در اين مجالس صحيح نيست اسم اشخاص برده شود و در مورد مسائل شخصى افراد صحبت شود. ولى همين روزها در روزنامه ها ديديد اشخاصى با تمهيداتى كه قاعدتاً از جانب سفارت آلمان براى آن ها فراهم شده بود، براى شركت در كنفرانسى تعدادى ضد انقلاب از اطراف دنيا در آن جمع شده بودند، به آلمان رفتند. كنفرانس بر پا گرديد و زنى لخت شد، لختِ مادرزاد، مردى هم به همين صورت و الى آخر كه اخبار آن را در روزنامه ها خوانده ايد. يكى از نويسندگانِ به اصطلاح اصلاح طلبِ روزنامه هاى مشهور زنجيره اى نيز در آن جا مصاحبه كرده و در مورد حضرت امام(قدس سره)گفته بود كه، خمينى به موزه تاريخ سپرده خواهد شد! درباره حجاب هم گفته بود ما در قانون اساسى مطلبى در ارتباط با حجاب نداريم! در مورد دموكراسى و ارزش هاى غربى هم گفته بود اين مشكل اسلام است كه نمى‌تواند خود را با ارزش هاى دموكراتيك غربى تطبيق دهد! ما اين كار را خواهيم كرد و اين راهى است كه برگشت ندارد! يعنى اسلام از بين خواهد رفت! نام خمينى محو خواهد شد! حجاب و حرف هايى از اين قبيل هم پايه و اساسى ندارد و آزاد خواهد شد!(1) بعد از اين كه اين مصاحبه
آذرخشى ديگر از آسمان كربلا
زمينه هاى قيام عاشورا