امر به معروف و نهى از منكر
حضرت به دنبال جمله مذكور مى‌فرمايد: «وَ أَنْ آمُرَ بِالْمَعْرُوفِ وَ أَنْهى عَنِ الْمُنْكَر»؛ تعبير «امر به معروف و نهى از منكر» و همچنين اين مطلب را كه «قيام عاشورا براى امر به معروف بود»، زياد شنيده ايد. ولى در اين جا اين ابهام و سؤال باقى مى‌ماند، كه چه تفاوتى بين امر به معروفى كه ما شنيده ايم، علما از آن بحث مى‌كنند، و شرايط خاصى براى آن قائل هستند، با امر به معروفى كه حضرت(عليه السلام) بيان مى‌كنند و به آن عمل مى‌كنند، وجود دارد؟ ما چنين امر به معروفى نشنيده بوديم كه انسان براى تحقق آن دست زن و فرزندان خود را بگيرد، در بيابانى بى آب و علف با عده اى كه توجهى به امر به معروف او نكرده اند بجنگد و در آن جا به شهادت برسد. اين چگونه امر به معروفى است؟
از طرف ديگر، ما شنيده ايم كه براى امر به معروف و نهى از منكر شرايطى ذكر مى‌كنند و مى‌گويند شرط امر به معروف اين است كه انسان خوف ضرر نداشته باشد. حال آن كه حضرت(عليه السلام) در اين جا با يقين به ضرر اقدام به امر به معروف كردند. چگونه اين عمل حضرت با احكامى كه ما در مورد امر به معروف و نهى از منكر مى‌شناسيم و با آن ها آشنا هستيم، سازگارى دارد؟ به دنبال اين سؤال برخى مى‌گويند كه اين نوع امر به معروف حكمى اختصاصى براى سيدالشهداء(عليه السلام) بود كه از آسمان نازل شده بود و فقط در حق ايشان بود. بعضى ها هم اين گونه مى‌گويند كه براى هر كدام از ائمه اطهار(عليهم السلام)وظيفه اى اختصاصى وجود داشته است كه از جانب خدا براى آنان تعيين و مشخص شده بود، و اين اعمال ملاك عامى نداشته و قابل سرايت به ديگران نيست. آيا اين پاسخ صحيح و قانع كننده اى است؟ آيا اين امر به معروف خاصى بود كه سيدالشهداء(عليه السلام) به اين شكل انجام بدهد، يا نه ممكن است روزگارى بيايد كه لازم باشد افراد ديگرى به همين صورت عمل كنند؟ اين ها سؤال هايى است كه ممكن است مطرح شود و حتى ممكن است ابتدائاً جواب هاى مثبت يا منفى هم به نظر برسد. اما بايد سؤال را مورد توجه قرار داد و جواب روشن كننده اى براى آن ارائه كرد.
قبل از اين كه به توضيح جواب اين سؤال ها بپردازيم، خوب است اشاره اى به اهميت امر به معروف و نهى منكر در قرآن، روايات و كلمات اهل بيت: داشته باشيم.
اهميت امر به معروف و نهى از منكر
در جامعه اسلامى ما، از جمله اولين مسائلى كه در خانواده و مدرسه به كودكان آموزش داده