معارف بوک

درک مى کند. انسان به صورت یک فرد کامل از نظر عقیده در مى آید. این عقیده عمیق توحیدى، نخستین ثمره اش از یک سو بنده خالص خدا بودن و از بندگى بت ها و جبّاران و شهوات درآمدن و از سوى دیگر، دست استمداد به ذات پاک او دراز کردن است.
در واقع آیات گذشته سخن از توحید ذات و صفات مى گفت و در اینجا سخن از توحید عبادت و توحید افعال است.
توحید عبادت آن است که هیچ کس و هیچ چیز را شایسته پرستش جز ذات پاک خدا ندانیم، تنها به فرمان او گردن نهیم، تنها قوانین او را به رسمیّت بشناسیم و از هر نوع بندگى و تسلیم در برابر غیر ذات پاک او بپرهیزیم.
توحید افعال آن است که تنها موثّر حقیقى را در عالم او بدانیم، نه اینکه عالم اسباب را انکار کنیم و به دنبال سبب نرویم، بلکه معتقد باشیم هر سببى هر تأثیرى دارد آن هم به فرمان خداست. اوست که به آتش سوزندگى و به خورشید روشنایى و به آب حیات بخشى داده.
ثمره این عقیده آن است که انسان تنها متّکى به «اللّه» خواهد بود، تنها قدرت و عظمت را مربوط به او مى داند و غیر او در نظرش فانى، زوال پذیر و فاقد قدرت است.
این تفکّر و اعتقاد انسان را از همه کس و همه موجودات بریده