صفحه ٢٥٦

رابطه تکلیف و توان

107. لاَ یُکَلِّفُ اللهُ نَفْسًا إِلاَّ وُسْعَهَا لَهَا مَا کَسَبَتْ وَعَلَیْهَا مَا اکْتَسَبَتْ
خداوند هیچ کس را جز به اندازه تواناییش تکلیف نمى کند. (انسان) هر کار (نیکى) کند براى خود کرده؛ و هر کار (بدى) کند به زیان خود کرده است. (بقره/286)

تفسیر
«وسع» از نظر لغت به معنى گشایش و قدرت است. بنابراین آیه این حقیقت عقلى را تأیید مى کند که وظایف و تکالیف الهى هیچ گاه بالاتر از میزان قدرت و توانایى افراد نیست و لذا باید گفت تمام احکام با همین آیه تفسیر و تقیید مى گردد و به مواردى که تحت قدرت انسان است اختصاص مى یابد. بدیهى است یک قانون گزار حکیم و دادگر نمى تواند غیر از این قانون وضع کند. ضمناً جمله فوق بار دیگر این حقیقت را تأیید مى کند که هیچ گاه احکام شرعى از احکام عقلى و فرمان عقل و خرد جدا نمى گردد