آزار خود او را شکسته دل مى سازد در حقیقت چیزى به او نداده است، زیرا اگر سرمایه اى به او داده سرمایه اى هم از او گرفته است و بسا آن تحقیرها و شکست هاى روحى به مراتب بیش از مالى باشد که به او بخشیده است.
بنابراین اگر چنین اشخاصى پاداش نداشته باشند کاملاً طبیعى و عادلانه خواهد بود، بلکه مى توان گفت چنین کسانى در بسیارى از موارد بدهکارند نه طلبکار، زیرا آبروى انسان به مراتب برتر و بالاتر از ثروت و مال است.
منظور قرآن تنها این نیست که پرداخت انفاق مودّبانه و محترمانه و خالى از منّت باشد، بلکه در زمان هاى بعد نباید با یادآورى آن منّتى بر گیرنده انفاق گذارده شود. و این نهایت دقّت اسلام را در خدمات خالص انسانى مى رساند.
باید توجّه داشت که منّت و آزارى که موجب عدم قبول انفاق مى شود اختصاص به مستمندان ندارد، بلکه در کارهاى عمومى و اجتماعى از قبیل جهاد در راه خدا و کارهاى عام المنفعه که احتیاج به بذل مال دارد رعایت این موضوع لازم است.(1)
***