صفحه ٢٤٢

(وَ طَبَعَ اللَّهُ عَلى  قُلُوبِهِمْ فَهُمْ لا يَعْلَمُونَ).
از اين آيه به خوبى روحيه قوى و عالى سربازان اسلام روشن مى شود كه چگونه افتخار جهاد و شهادت را بر هر افتخار ديگرى مقدم مى داشتند، و از همين جا يكى از عوامل مهم پيشرفت سريع اسلام در آن روز و عقب ماندگى امروز ما روشن مى شود.

آغاز جزء يازدهم قرآن مجيد
ادامه سوره توبه 
 (آيه 94)-
شأن نزول:

بعضى از مفسران مى گويند اين آيه و دو آيه بعد در باره گروهى از منافقان كه تعدادشان بالغ بر هشتاد نفر مى شد نازل گرديد زيرا به هنگامى كه پيامبر صلّى اللّه عليه و آله از تبوك بازگشت دستور داد هيچ كس با آنها مجالست نكند و سخن نگويد و آنها كه خود را در فشار شديد اجتماعى ديدند در مقام عذرخواهى برآمدند، آيه نازل شد و وضع آنها را مشخص ساخت.
تفسير:
به عذرها و سوگندهاى دروغينشان اعتنا نكنيد!
اين سلسله از آيات همچنان پيرامون اعمال شيطانى منافقان سخن مى گويد، نخست مى فرمايد:
 «هنگامى كه شما (از جنگ تبوك) به مدينه باز مى گرديد، منافقان به سراغ شما مى آيند و عذرخواهى مى كنند» (يَعْتَذِرُونَ إِلَيْكُمْ إِذا رَجَعْتُمْ إِلَيْهِمْ).
در اينجا روى سخن را به پيامبرش به عنوان رهبر مسلمين كرده، مى گويد: «به منافقان بگو: عذرخواهى مكنيد، ما هرگز به سخنان شما ايمان نخواهيم آورد» (قُلْ لا تَعْتَذِرُوا لَنْ نُؤْمِنَ لَكُمْ).
 «چرا كه خداوند ما را از اخبار شما آگاه ساخته» بنابراين ما از نقشه هاى شيطانى شما به خوبى باخبريم! (قَدْ نَبَّأَنَا اللَّهُ مِنْ أَخْبارِكُمْ).
ولى در عين حال راه بازگشت و توبه، به سوى شما باز است، «و به زودى خداوند و پيامبرش اعمال شما را مى بينند» (وَ سَيَرَى اللَّهُ عَمَلَكُمْ وَ رَسُولُهُ).
بعد مى فرمايد: همه اعمال و نيات شما امروز ثبت و بايگانى مى شود، «سپس به سوى كسى كه اسرار پنهان و آشكار را مى داند باز مى گرديد، و او شما را به